Enflasyon canavarı ile Heterodoks muhabbet

Zam deryasına tüpsüz daldığımız olağanüstü günlerden biriydi. Ahtapotun Bahçesi diye bir yeri ararken, deniz yosunlarının altında ve bir denizaltı mağarasının hemen yanında, dinozor benzeri bir deniz canavarının kıpırdadığının farkına vardık. İkide bir ağzından köpükler saçan Van Gölü canavarı benzeri bu yaratığın bize zarar vereceğini düşünerek, yanına pek yaklaşmadık. Canavarın uzun bir boynu ve uzun bir kuyruğu vardı ve devasa gövdesinden umulmayacak çeviklikte hareketler yapıyordu. Biz ağzımız açık onu izlerken birden canavar karşımızda durdu. İnanılır gibi değildi ama gözlerinden birinde “ÜFE yüzde 80”, diğerinde ise “TÜFE yüzde 36” yazıyordu. Ardından onun gülerek bize baktığını ve gözlerindeki sayıların ve grafiklerin hızla değiştiğini izledik.

Şaşkınlık içinde yosunların arasında donup kalmıştık. Derken davudi bir sesle bize bir şeyler anlatmaya ve konuşmaya başladı:

Pfizer! ÜFE yüzde 80. Pardon ne demek bu? Pfizer’in ne demek olduğunu bilmiyorsunuz galiba. 1849 yılında Charles Pfizer ve kuzeni Charles F. Erhart adlı iki Alman macırı New York’da bir şirket kurmuş. Şirketin adı Pfizer. Onu biz de biliyoruz herhalde. Hatırlatma dozunu siz daha olmadınız, ondan hatırlayamıyorsunuz herhalde. Duyduğuma göre olmuşsunuz ya neyse… Pfizer’ın sözcük anlamı “hayal kırıklığı”, “hüsrana uğramak”. İsterseniz urbandictionary.com’a bakın. Anlayacağınız Pfizer, “keleğe gelmek” gibi bir şey. Enflasyonun etkileri Ocak, Şubat ve Mart’ta gözlenecek, ben bunu ÜFE’ye bakıp söylüyorum.

Pfizer ve enflasyon konularını canavar karıştıra karıştıra, iç içe anlatıyordu. Ardından büyük bir keyifle Mazhar Fuat Özkan’ın eski bir şarkısını söylemeye başladı:

“Gülmüyor yüzüm hayat zor oldu

Güller susuz kurudu soldu

Tövbe ettim gene bozuldu

Yüreğim yanar

Maliyetim var; asabiyim ben

Maliyetim var; asabiyim ben.”

İyi de şarkının sözleri böyle değil ki… Nasıl böyle değil? Maliyetler artınca asabi olmuyor musun? Herkes girdi maliyetlerinden söz etmiyor mu? Enflasyonu maliyet enflasyonu ve talep enflasyonu diye ikiye ayırmıyor musun? Bugünlerde ben biraz heterodoks takılıyorum. Gözlerimdeki ışıltıdan anlayın artık! Maliyetim var, asabiyim ben.

İyice aptallaşmış bir şekilde sesimizi çıkarmadan onu dinledik:

Bu fiyatlar ekonomi kuramına göre yapışkandır. Arttığı yerde yapışır kalır. Ben size hatırlatayım, Ocak ayı enflasyonları genelde yüksek olur. Artık yüzde 9 mu olur, 10 mu olur onu birlikte göreceğiz. Pfizer şimdi de hap satıyormuş, e işi bu adamların. İlle de hüsrana uğratacaklar insanları. Anlamıyorum neden bu adamlar aşıyı sabah, öğle, akşam diye günde üç defa yapmıyorlar. Düpedüz bağımlılık yapmış aşı sende, 5’inciyi olduğunu duydum. Böyle giderse yakında hepimiz aşı canavarı olacağız.

Enflasyon daha büyük banknotların basılmasına neden olabilir mi, onu da zaman gösterecek. Enflasyon ekonomiyi kayıt dışına iter mi, bilmem… Bunları bana sormayın, bende ünlü olma hastalığı var. Terapi seanslarında doktorum böyle söylüyor, “Sizde narsistik davranış bozukluğu var” diyor. Sanki sade bende var… Herkes selfie çekme derdinde, selfie çekerken uçurumdan düşüyorlar. Maliyetim var asabiyim ben. Çekirdek enflasyon ile manşet enflasyon arasındaki farkı biliyor musun? Heterodoks muhabbet işte böyle bir şey.

Donup kalmıştık. Bu canavar ile konuşsak ne olacaktı sanki. Tek başına o konuşuyor, biz dinliyorduk. Bu ne sohbet ne de muhabbetti, canavar monolog yapıyordu o kadar. Susacak gibi değildi yaratık:

Bakın ben size başka bir akıl vereyim. Gidin Google Trends’i açın ve oraya sorun bakalım “Enflasyon” sözcüğü zaman içinde nasıl aranmış? Bu aramalar artmış mı, azalmış mı?

Cep telefonundan hemen baktık ve karşımıza izleyen grafik ve harita ile bir de iller listesi çıktı.

“Enflasyon” sözcüğünü Google’da en çok arayan illerin listesi şöyleydi: Kırıkkale, Bayburt, Zonguldak, Bingöl, Elazığ, Kocaeli, Ankara, Kırşehir, Kars, Tunceli, Çankırı, Giresun, Bolu, Kırklareli, Eskişehir, Sivas, Balıkesir, Tekirdağ, Çorum, Gümüşhane, Diyarbakır, Rize, Bilecek, Erzurum, Karabük…

Enflasyon canavarının verdiği Google tüyoları da gerçekten ilginçti.

Biz cep telefonundan bu illerin sırasına bakarken, birden canavar yine hareketlenip yeni bir şarkıya başladı:

“Market amca

Market amca

Ne var?

Yağın var mı?

Var var

Unun var mı?

Var var

Şekerin var mı?

Var var

Ne duruyorsun

Zammı yapsana

Zammı yapsana.”

İster inanın ister inanmayın, zam deryasına tüpsüz daldığımız olağanüstü günlerden biriydi o gün. Zam deryasına dalmadığımız gün var mıydı, o da ayrı bir soru.

Oradan arkamıza bakmadan kaçtığımızı itiraf etmeliyim. Eve döndüğümde, “Nerelerdeydin?” diye soran eşime de, “Maliyetim var asabiyim ben!” diye bağırmışım. Doğal olarak o da enflasyon canavarı ile yaptığımız heterodoks muhabbete inanmadı, “Keşke 5. aşıyı olmasaydın, aşı aklını başından almış senin” dedi yüzünde üzgün bir ifade ile bana.