Haber: N. Nuri Yavuz
Birinci derece deprem kuşağında yer alan Bursa, riskli yapı stokuyla ülkemizde olası depremden en yüksek derece etkilenmesi beklenilen iller arasında yer alıyor. Bu bağlamda yalnızca mevcut yapı stokunun yenilenmesi değil deprem öncesi ve sonrasına yönelik de hazırlıklar yapılması gerekiyor. Ülkemizde afet ve acil durumların kahramanları arasında bulunan AFAD’ın Bursa’daki çalışmaları, hazırlık ve süreçlerine ilişkin İl Müdürü Yalçın Mumcu ile görüştük.
AFAD Bursa, olası bir depreme hazırlık için ne tür çalışmalar yapıyor?Bilindiği üzere Bursa, deprem açısından oldukça hassas bir konumda bulunuyor. AFAD Başkanlığımızca 2018 yılında hazırlanan ‘Türkiye Deprem Tehlike Haritası’nda bunu net olarak görebiliyoruz. Tarihsel olarak bakıldığında ise 1855 Bursa Depremi şehrimizde oldukça büyük ölçekli kayıp yaratmıştır. Bu anlamda deprem özelinde Bursa’da afet öncesi, sırası ve sonrasına yönelik olarak çalışmalar yürütüyoruz. Afet öncesinde yapılan çalışmaların en önemlisi 2021 yılında 9 aylık sürede ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırladığımız, 2022 yılında uygulamaya konulan Bursa İl Afet Risk Azaltma Planımızdır. Afet öncesinde diğer önemli çalışmalarımız arasında ise eğitim ve gönüllülük çalışmalarımız yer alıyor. Bursa AFAD olarak okullar, işyerleri, bireylere ve ailelere, muhtarlarımıza, azalarımıza, sivil toplum kuruluşlarına, çalışanlara yani yediden yetmişe her kesimden vatandaşımıza ücretsiz eğitimler vererek afet anı tatbikatları gerçekleştiriyoruz. Bunun yanında Türkiye’nin ilk Afet Eğitim merkezi olan ‘Bursa Afet Eğitim Merkezi’nde simülasyonlarla afetlere yönelik eğitimleri veriyoruz. Başta çocuklarımız ve gençlerimiz olmak üzere tüm vatandaşlarımızı özellikle okul ve dernekleri merkezimizde eğitim almaya bekliyoruz. Şu ana kadar 200 bine yakın vatandaşımıza bu merkezimizde müdürlüğümüz eğitmenleri tarafından eğitim verdik. Müdürlüğümüz bünyesinde ayrıca talep edilmesi halinde İlkyardım Farkındalık Eğitimi, KBRN ve diğer konularda eğitimler de veriyoruz. Diğer yandan gönüllülük çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Eğitimlerimizde sadece deprem değil, yangın, sel, heyelan konularında afet öncesi sırası ve sonrasında yapılması gerekenleri vatandaşlarımıza anlatıyoruz. Eğitimlerimizde sadece bilgi vermeyi değil aynı zamanda vatandaşlarımızın afetlere karşı tutum ve davranışlarında değişikliği amaçlıyoruz. Afetler konusunda davranış değişikliği olmadan afetlerle mücadele etmemiz asla mümkün değildir.
Bursa’da ne kadar AFAD gönüllümüz var? Vatandaşlarımız nasıl AFAD Gönüllüsü olabilir? AFAD Gönüllüleri ile ne gibi faaliyetler yürütüyorsunuz?Öncelikle şunu itiraf etmeliyim ki afetlerin sadece bir kurum veya kurumlar tarafından yönetilmesi mümkün değildir. Etkili bir afet yönetimi bireylerin katkılarıyla mümkündür. Bu anlamda AFAD olarak gönüllülük en çok önemsediğimiz konulardan biri. AFAD Başkanlığımızca başlatılan ‘AFAD Gönüllük Projesi’ kapsamında şu anda 14 bin 300 AFAD gönüllümüz mevcut ve bu sayı her geçen gün artıyor. AFAD Gönüllüsü olmak çok kolay. E-devlet sisteminden Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın hizmetleri altında ‘Gönüllülük Başvurusu ve Takibi’ menüsü altından gönüllü başvurusu yapabilirsiniz. Vatandaşlarımız ayrıca gonullu.afad.gov.tr adresi üzerinden gönüllülük ile ilgili tüm bilgileri alabilirler. 15 yaşını doldurmuş ve TC Vatandaşı olan herkes ‘Temel AFAD Gönüllüsü’ olabilir. Destek AFAD Gönüllüsü eğitimlerine katılabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekmektedir. AFAD Gönüllülük portalı; tüm gönüllülük faaliyetlerinin takip edilebildiği, içerisinde ücretsiz, etkili ve çok çeşitli konularda çevrim içi eğitimlerin yer aldığı; yüz yüze eğitimlere, faaliyetlere ve görevlere başvurulabilen bir portaldır. AFAD Gönüllülük Portalı için hazırlanan eğitimler/sunumlar tüm AFAD Gönüllülerine açık ve tamamen ücretsizdir. Eğer portaldaki derslerden herhangi birini başarıyla tamamlarsanız, sistem tarafından otomatik olarak adınıza hazırlanmış ve AFAD Başkanı tarafından imzalı elektronik bir katılım sertifikası alabiliyorsunuz. Portalda afet ve acil durumlarla başa çıkmanızı sağlayacak; afet bilinci, ilkyardım, yangın, tahliye eğitimlerinin yanı sıra kişisel gelişiminize katkı sağlayacak birçok çevrim içi eğitim bulunmaktadır. Çevrimiçi eğitimleri tamamladıktan sonra bunların dışında portalda açılan size uygun yüz yüze eğitimlere de başvurarak katılabiliyorsunuz. Bursa AFAD olarak çevrimiçi eğitimi tamamlayan AFAD gönüllülerimizle yangın, ilkyardım farkındalık, çadır kurma ve arama kurtarma eğitimlerimizi gerçekleştiriyoruz. Bunun yanı sıra gönüllülerimizle fidan dikme, doğa yürüyüşleri ve diğer etkinlikler de yürütüyoruz.
Deprem anına dönük olarak ne gibi faaliyetler yürütüyorsunuz?Müdürlüğümüzün görev alanları içerisinde, 2014 yılında yürürlüğe giren Türkiye Afet Müdahale Planı kapsamında başta deprem olmak üzere tüm afetlere yönelik olarak ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla Bursa İl afet müdahale planımızı hazırladık. Ancak bu planımızı diri tutmak ve her an afetlere hazır olmak amacıyla toplantılar, tatbikatlar gerçekleştirerek planımızı güncel tutuyoruz. Burada sadece biz değil tüm kurumlarla iş birliği içinde çalışıyoruz. Bu plan kapsamında arama ve kurtarma, barınma, beslenme gibi hizmetleri içeren 26 çalışma grubumuz mevcut. Bu çalışma gruplarımızdan sorumlu kurum kuruluşlarca düzenli olarak toplantılar tatbikatlar yapılmakta, çalışmalar yürütülmektedir. Ayrıca AFAD Başkanımızın ve Sayın Valimizin katıldığı genel değerlendirme toplantıları yaparak eksikliklerimizi gözden geçiriyoruz. Bu plan kapsamında “afet ve acil durumlar sonrasında geçici barınma merkezleri hazır olana kadar geçecek süre içerisinde yaşanacak paniği önlemek ve sağlıklı bilgi alışverişini sağlamak amacıyla halkın tehlikeli bölgeden uzaklaşarak toplanabileceği güvenli alanlar” olan afet ve acil durum toplanma alanlarını, çadır kent alanları, konteyner kent alanları, yardımların depolanacağı alanları gibi afetlerde kullanılacak tüm alanlarımızı belirledik ve AYDES denilen yazılımda bunların sisteme düzenli girişleri yapılmaktadır.
Özellikle her afet sonrası gündeme gelen toplanma alanlarını vatandaşlarımız nasıl öğrenebilirler?Afet toplanma alanlarını e-devletten ayrıca cep telefonlarına indirecekleri AFAD Acil Mobil uygulamasından öğrenebilirler.
AFAD Acil Mobil uygulaması hakkında bilgi verebilir misiniz?Bilindiği gibi, depremler başta olmak üzere afetlerde karşılaşılan en büyük sorunlarından biri iletişimin kesilmesidir. Yerli ve milli bir yazılım olan AFAD Acil mobil uygulamasının Tek Tuşla Acil Çağrı fonksiyonu, bu sorunu ortadan kaldırıyor. Acil çağrı görüşmesinin internet üzerinden yapılabilmesine, konum servisleri ile arayan kişinin bulunduğu noktanın tespit edilmesine olanak sağlayan uygulama sayesinde GSM hatlarında oluşabilecek yoğunluğun önüne geçilmesi hedefleniyor.
Afet bölgelerindeki AFAD Acil kullanıcıları, tek tuşla 112 Acil Çağrı Merkezi’ne ulaşarak durumlarını bildirebiliyor, yardım taleplerini iletebiliyor. Ayrıca afet anında sesli görüşme imkânı olmayan vatandaşlarımız ise uygulama içindeki hazır mesajları kullanarak mesaj yoluyla da iletişim kurabiliyor.
İçişleri Bakanlığı tarafından geliştirilen ve kullanıcı dostu bir tasarıma sahip olan AFAD Acil mobil uygulamasında, tek tuşla acil çağrı, en yakın toplanma alanı ve afet eğitim videoları gibi özelliklere ulaşmak mümkün. Tüm halkımızdan bu mobil uygulamayı cep telefonlarına indirmesini rica ediyorum.
Bildiğimiz kadarıyla Türkiye’nin sadece 11 ilinde Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü var ve bu illerden biri de Bursa. Arama Kurtarma açısından Bursa’da ne kadar ekip var?Bursa Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğümüzde görevli arkadaşlarımız sadece ilimizde değil diğer illerde de hatta Japonya’da da görev yapmış bir ekip. Bütün bu görevler ciddi bir birikimi ve tecrübeyi de beraberinde barındırıyor. Örneğin İzmir depreminde tüm arama kurtarma ekiplerinin koordinasyonu benimle birlikte Bursa Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü ekipleri tarafından yürütüldü. Ayrıca birlik müdürlüğümüz geçmiş dönemde Van depremi Erciş depreminde koordinasyon görevini yürütmüştü. Elazığ depremi, Giresun Dereli seli, Batı Karadeniz Selleri ve geçtiğimiz yıl yaşanan orman yangınlarında da bizzat sahada görev aldık.
Bursa Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğümüzle birlikte resmi, özel sektör, STK olmak üzere 40 arama kurtarma ekibimiz mevcut. Yeni ekipler de oluşturuyoruz. Bu sayımızı daha da artıracağız. Bu ekiplerimiz bizim en önemli yol arkadaşlarımız. Hepsi afet ve acil durumlar ile tatbikatlarda bizlerle beraber profesyonellikle ve büyük bir özveriyle görev yapıyor. Bursa ili olarak bu ekiplerle birlikte görev yapıyor olmaktan çok memnunum. Bu ekiplerimizle oldukça pozitif bir atmosferimiz mevcut. İnşallah sayıları daha da artacak.
Geçen hafta Cuma gününden itibaren ülkemiz ve ilimiz genelinde yoğun bir kar yağışı mevcuttu. Bursa AFAD olarak ne gibi çalışmalar yürütüldü?Öncelikle bizler bu gibi olumsuz hava koşullarına karşı Meteoroloji Müdürlüğümüz ile sıkı bir iş birliği içindeyiz. Bu uyarı öncesinde de zaten kış mevsiminin gelmesiyle bizler kurumlarımızla gerekli tedbirlerin alınması için gerekli yazışmalarımızı yapmıştık. Ayrıca Bursa ilimizdeki kurumlarımız bu konularda oldukça duyarlı. Valiliğimiz koordinasyonunda ilçe kaymakamlıklarımız, Büyükşehir Belediyemiz, ilçe belediyelerimiz, emniyet, jandarma, Karayolları Bölge Müdürlüğümüz ve tüm kurumlarımız gerekli tedbirler için zaten hazırlıklarını düzenli olarak gözden geçiriyorlar. AFAD Başkanlığımızca tüm Afet Yönetim Merkezlerinin ilgili kurumlarla 7/24 esasına göre toplanması talimatının ardından Afet ve İl Acil Durum Yönetim Merkezini hemen faaliyete geçirdik. Kar yağışı başlamadan Vali yardımcımızın başkanlığında tüm olasılıkları değerlendirerek alınan tedbirleri bir kez daha gözden geçirdik. Her türlü olasılığa karşı ekipler konumlandırıldı. Tüm kurumlarla etkili bir koordinasyon halinde gelişmeleri takip ettik. Sayın Valimiz, Büyükşehir Belediye Başkanımız, İl Jandarma Komutanımız ve İl Emniyet Müdürümüz süreci sürekli bizzat yakından takip etti. Büyükşehir Belediye Başkanlığımızın ve ilçe belediyelerinin yol ulaşım ekipleri, emniyet bölge ve şehir içi trafik ekipleri, karayolları bölge müdürlüğü ile kamu özel sektör ortaklığı bölge müdürlüğü ekipleri, jandarma ekipleri, AFAD, İtfaiye Daire başkanlığı tam bir koordinasyon ve haberleşme içinde il genelinde durumu sıkı bir şekilde takip ederek ihtiyaç olan her noktaya ulaştı. Bu ekiplerin yanı sıra her türlü olumsuzluğa karşı İl Sağlık Müdürlüğü UMKE ekipleri, elektrik ve doğalgaz kesintilerine karşı UEDAŞ ve BURSAGAZ ekipleri, haberleşme kesintilerine karşı Haberleşme ekipleri, beslenme ihtiyacına karşı Kızılay ekipleri ve Sosyal Yardımlaşma ekipleri, hayvanların yaşayacağı olumsuzlara karşı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ekipleri, olası nakliye ihtiyacına karşı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 4. Bölge Müdürlüğü ekipleri hem Afet Yönetim Merkezinden hem de sahadaki ekipleri ile görev aldı. Sahada köy yolları düzenli olarak açıldı bir yandan da şehir içinde çalışmalar düzenli olarak yürütüldü. 4 bin 500 civarı personel ve 1000’i aşkın araç bu sürede görev yaptı. Ekipler çoğu zaman uykusuz geçirdikleri bu süre boyunca vatandaşlarımızın bu süreçten en az etkilenmesi için elinden gelen gayreti gösterdi. Bu koordineli çalışma sayesinde çok şükür ilimiz genelinde büyük çaplı bir olumsuzlukla karşılaşılmadı. Ben bu süreçte görev yapan tüm arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum.
Son olarak okuyuculara bir çağrı veya mesajınız var mı?Vatandaşlarımızın afetler konusunda daha duyarlı olmasını, öncelikle kendisinin ve sevdiklerinin canını düşünerek özelikle deprem konusunda sağlam, mühendislik hizmeti almış konutları tercih etmelerini bekliyorum. Herkes ‘Afet risklerinin yönetimi aileden başlar’ prensibiyle hareket etmelidir. Sevdiklerimizin canını riske atmamak için aile üyelerimizle afetlere karşı risk durumumuzu değerlendirerek topyekûn bir mücadele vermeliyiz. Bursa ilimizin deprem açısından riskli bir durumda olduğunun bilinciyle afetler konusunda hazırlık yapmalarını en azından bir afet çantası hazırlamalarını, toplanma alanlarını bilmeleri gerektiğini, afet anında panik yapmadan çök-kapan-tutun dediğimiz uygulamayı tatbik etmelerini, afet ve acil durumlarda cep telefonlarını gereksiz yere meşgul etmemelerini, acil durum müdahale araçlarının ihtiyaç duyulan noktalara ulaşabilmesi için afet ve acil durumlarda araçlarla trafiğe çıkmamaları gerektiğini hatırlatmak istiyorum. Tüm vatandaşlarımızın AFAD Mobil uygulamasını cep telefonlarına indirmesini ve AFAD Gönüllüsü olmasını bekliyorum.