İKLİM PLANI!

Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı, geçen hafta kamuoyu ile paylaşıldı.  Programda yer alan ‘Yaşanabilir Şehirler, Sürdürülebilir Çevre’ başlığının alt başlıklarından biri de ‘Çevrenin Korunması’ oldu. Bu başlık altında yapılan ‘Mevcut Durum’ analizinde şu ifadeler öne çıktı:

“Hızla artan nüfus, şehirleşme, ekonomik faaliyetler ve çeşitlenen tüketim alışkanlıkları çevre üzerindeki baskıyı artırmakta ve iklim değişikliği, çölleşme, biyolojik çeşitlilik kaybı ve kuraklık gibi çevre problemleri her geçen gün insan yaşamını ve kalkınma sürecini daha belirgin bir şekilde etkilemektedir. Bu kapsamda çevre ve doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi gittikçe önem kazanmaktadır.”

YEŞİL DÖNÜŞÜM

“Türkiye, gelişmekte olan bir ülke olarak enerji, sanayi ve ulaştırma sektörleri başta olmak üzere ilgili alanlarda iklim değişikliğiyle mücadele stratejileri belirlemekte, yeşil büyümenin sağlanması ve emisyon artış trendinin sınırlandırılması yönünde bir politika izlemektedir. Bu bağlamda yeşil dönüşüm konusu 2022-2024 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda ve 2021-2023 yıllarını kapsayan Ekonomik Reform Programında da yer almıştır. Aynı zamanda 15 Temmuz 2021 tarihinde yayımlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamında öngörülen eylemler de yeşil dönüşüm yolunda önemli faaliyetler içermektedir.”

EN ÇOK ETKİLENEN ÜLKE

“Yeşil dönüşümün etkin bir şekilde planlanması kapsamında Türkiye’nin uzun vadeli sıfır emisyon stratejisinin çalışılması önem arz etmektedir. Ayrıca iklim değişikliğine yönelik çalışmalar bağlamında coğrafi konumu itibarıyla iklim değişikliğinden en çok etkilenecek ülkeler arasında yer aldığından, ülkemizin iklim değişikliğine uyum kapasitesinin geliştirilmesi ile ekonominin ve toplumun iklim risklerine dayanıklılığının artırılması hedeflenmektedir.”

KORUNAN ALAN VERİSİ

“Ülkemizin sahip olduğu zengin biyolojik çeşitlilik ile genetik kaynakların korunması için değişik statülerde korunan alan sayısı 2020 yılında 4.537’ye çıkarılarak korunan alanların yüzölçümü yaklaşık 7 milyon hektara ulaşmıştır. 2020 yılında kara üzerindeki toplam korunan alanın ülke yüzölçümüne oranı yüzde 6,94’tür. Türkiye’de iller bazında biyolojik çeşitliliğin tespiti yapılarak ulusal biyolojik çeşitlilik envanteri geliştirilmektedir. Ayrıca, biyolojik çeşitlilikle genetik kaynaklarımızın korunması ve kullanımında sürdürülebilirliğin sağlanmasına temel teşkil edecek mevzuat ve planlama çalışmaları yürütülmekte ve konuya ilişkin çalışan kuruluşlar arasında işbirliği artırılmaktadır.”

HAVA KALİTESİ İZLEME

“Çevre kalitesinin izlenmesi için laboratuvar altyapısı güçlendirilmekte ve izleme sistemleri geliştirilmektedir. 2005 yılında 36 olan Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağındaki istasyon sayısı 2021 yılı itibarıyla 355 istasyona ulaşmıştır. Denizlerdeki kirliliğin önlenmesine yönelik ulusal mevzuatımız ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde denizlerimiz 423 noktada izlenmektedir. Bu noktaların 150’si Marmara Denizi’nde bulunmaktadır. Bu bağlamda Marmara Denizi’nde yaşanan ve Mayıs 2021’den itibaren etkisi yoğunlaşan müsilaj sorununa yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan 22 maddelik Marmara Denizi Koruma Eylem Planı uygulanmaya başlanmıştır.”

ÇEVRE KORUMA HARCAMASI

“2019 yılı verilerine göre ülkemizde kamunun, özel sektörün, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ile hanehalkının çevre koruma harcamaları geçen yıla nazaran yüzde 1,2 artış göstererek 38,4 milyar TL’ye ulaşmıştır. Bu harcamanın yüzde 57,8'i özel sektör, yüzde 34,2'si kamu ve kâr amacı olmayan kuruluşlar, yüzde 8'i ise hanehalkı tarafından gerçekleştirilmiştir. Çevre koruma amaçlı kamu ve özel sektör yatırım harcamaları 6,4 milyar TL olarak kayda geçmiştir.”

Programda, çevre ve doğal kaynakların korunması, kalitesinin iyileştirilmesi, etkin, entegre ve sürdürülebilir şekilde yönetiminin sağlanması, her alanda çevre ve iklim dostu uygulamaların gerçekleştirilmesi, toplumun her kesiminin çevre bilinci ile duyarlılığının artırılması temel amaçlandığı belirtildi. Bu kapsamda bir takım politikalar ve projeler belirlendi.

ÇEVRE İÇİN İŞBİRLİĞİ

Çevre konusunda kurum ve kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları netleştirilerek kamu, özel sektör, mahalli idareler ve STK’lar arasında koordinasyon ve işbirliği geliştirilecek, toplumun çevre bilinci artırılacak ve etkin çevre yönetimi sağlanacak.

LABORATUVAR ALTYAPISI

Çevresel etki değerlendirmesi, stratejik çevresel değerlendirme, izin, lisans, izleme ve denetim mekanizmaları ve kapasiteleri geliştirilecek ve bu konularda mevzuat güçlendirilerek gerekli yazılım, makine ve teçhizat ihtiyacı giderilecek. Bu politikanın uygulanmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Yerel Yönetimler sorumlu olacak. Bu kapsamda Çevre Referans Laboratuvarı altyapısı iyileştirilecek.

SIFIR ATIK EĞİTİMİ

Toplumun çevre bilincini artırmaya yönelik çevre ve doğa koruma ile sürdürülebilir üretim ve tüketim konularında eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları gerçekleştirilecek. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yerel Yönetimler ile bu konuda iş birliği yapılacak. Büyükşehir, il ve ilçe belediyesindeki sıfır atık sorumlularına eğitim verilecek.

FARKINDALIK ETKİNLİKLERİ

Çevre etiket sistemi yaygınlaştırılacak. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları sorumlu olacak. Çevre etiketi konusunda farkındalığı artırmaya ve işbirliğini geliştirmeye yönelik etkinlikler yapılacak.

RİSKLERE DAYANIKLILIK

Uluslararası iklim değişikliği müzakereleri ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler ilkeleri ile Niyet Edilmiş Ulusal Katkı çerçevesinde sürdürülecek, ulusal koşullar ölçüsünde sera gazı emisyonuna neden olan sektörlerde iklim değişikliğiyle mücadele edilecek ve iklim değişikliğine uyuma yönelik kapasite artırımı sağlanarak ekonominin ve toplumun iklim risklerine dayanıklılığı artırılacak.

ULUSAL KATKI ÇERÇEVESİ

Sera gazı emisyonuna sebep olan binalar ile enerji, sanayi, ulaştırma, atık, tarım ve ormancılık sektörlerinde emisyon kontrolüne yönelik Niyet Edilmiş Ulusal Katkı çerçevesinde çalışmalar yürütülecek. Bu bağlamda uluslararası iklim değişikliği müzakereleri ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler ilkeleri ile Niyet Edilmiş Ulusal Katkı çerçevesinde sürdürülecek. Ulusal koşullar ölçüsünde sera gazı emisyonuna neden olan sektörlerde iklim değişikliğiyle mücadele edilecek ve iklim değişikliğine uyuma yönelik ekonominin ve toplumun iklim risklerine dayanıklılığı artırılacak.

BÖLGESEL STRATEJİLER

İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine uyum sağlama kapasitesini artırmaya yönelik ulusal ve bölgesel uyum stratejilerini içeren planlama, uygulama ve kapasite geliştirme çalışmaları yürütülecek. Bu noktada İklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin tespiti ve iklim değişikliğine uyum kapasitesini artırmaya yönelik ulusal ve bölgesel stratejilerin geliştirilmesi çalışmaları yürütülecek.

HAVA KALİTESİ MODELLEMESİ

Üretim, ısınma ve trafik kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesi için hava kalitesi yönetim uygulamaları etkinleştirilecek, emisyonların kontrolü sağlanarak hava kalitesi iyileştirilecek. Yerel düzeyde hava kalitesi eylem planları oluşturulacak, kirlilik ve emisyon kontrolüne yönelik mevzuat güncellenecek. Bunun için emisyon envanteri ve hava kalitesi modellemesi çalışmaları tamamlanan 31 ilde Temiz Hava Eylem Planlarının güncellenmesi çalışmaları tamamlanacak. Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği güncellenecek.

HEY PORTALI

Bölgesel temiz hava merkezlerini güçlendirerek hava kalitesi yönetim kapasitesi geliştirilecek. Bu çerçevede Hava Emisyon Yönetimi (HEY) Portalı aracılığıyla stratejik hava kalitesi haritaları ile illerin ve ilçelerin hava kalitesi durumları belirlenecek. HEY Portalı kapsamında ilçe düzeyinde 150 farklı parametre için hava kalitesi bilgisi elde edilecek.

10 İSTASYON KURULACAK

Hava kalitesinin modellenmesi ve izlenmesine yönelik araştırmalar yapılacak ve altyapı geliştirilecek. Bu bağlamda 10 hava kalitesi izleme istasyonu kurulacak. Ülkenin stratejik hava kalitesi haritaları km çözünürlüğünde hazırlanacak. HEY Portalı’nın teknolojik açıdan iyileştirilmesine yönelik araştırma-geliştirme çalışmaları yürütülecek.

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK KAYDEDİLECEK

Araştırma ve izleme çalışmalarıyla ulusal biyolojik çeşitlilik envanteri düzenli olarak güncellenecek, biyolojik çeşitliliğe dayalı geleneksel bilgi kayıt altına alınarak Ar-Ge amaçlı kullanıma sunulacak.  Biyolojik çeşitliliği izlemenin geliştirilmesi amacıyla kurumsal ve teknik kapasite artırılarak Arazi Uygulamalı Teknik Eğitim ve İzlenecek Tür Teşhis Kılavuzu hazırlanacak. Biyolojik çeşitliliğe dayalı geleneksel bilgiler kayıt altına alınmaya devam edilecek.

KAÇAKÇILIK ÖNLENECEK

Biyolojik çeşitliliğin ve genetik kaynakların korunması, sürdürülebilir kullanımı, geliştirilmesi ile kaçakçılığının önlenmesine yönelik mevzuat geliştirilecek. Biyolojik çeşitliliğin ve genetik kaynakların korunması, sürdürülebilir kullanımı, geliştirilmesiyle kaçakçılığının önlenmesine yönelik yasal altyapı için hazırlık çalışmaları yürütülecek.

GEN BANKASI MEVZUATI

Genetik kaynaklara erişim ve bu kaynaklar ile geleneksel bilgilerden elde edilen faydaların eşit ve adil paylaşımına yönelik mekanizma oluşturulacak. Genetik kaynaklara erişim ve bu kaynaklar ile geleneksel bilgilerden elde edilen faydaların eşit ve adil paylaşımı konusunda idari ve teknik ihtiyaçların tespiti ve karşılanmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Gen bankalarının çalışma usul ve esaslarını belirleyen mevzuat hazırlanacak.

YEŞİL KORİDOR OLUŞTURULACAK

Kara ve denizdeki korunan alan miktarı artırılarak bu alanların etkin yönetiminin sağlanması için yeşil koridor oluşturulması, planlama ve altyapı çalışmaları gibi uygulamalar gerçekleştirilecek. Potansiyel koruma alanları ile yeşil koridorların belirlenmesine yönelik teknik çalışmalar yapılacak.

KİMYASAL YÖNETMELİĞİNDE REVİZYON

Uluslararası yükümlülükler kapsamında kimyasalların etkin yönetimine yönelik mevzuat çalışmaları yapılacak. İzne tabi kimyasallara ilişkin prosedürü uygulayabilmek için Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelikte revizyon yapılacak.

GÜRÜLTÜ HARİTASI ÇIKARILACAK

Türkiye genelinde yerleşim alanlarının stratejik gürültü haritaları hazırlanacak. Stratejik gürültü haritası hazırlık çalışmaları Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği çerçevesinde yürütülecek.

ÇEVRESEL VERİ GELİŞTİRİLECEK

Toplama, izleme ve değerlendirme süreçleri ile kalitesi açısından çevresel veri geliştirilecek ve kullanımına yönelik kapasite artırılacak. İzleme ve değerlendirme süreçlerinin kalitesinin artırılmasına yönelik ilave göstergeler eklenerek gösterge sayısı 95’e ulaştırılacak. (Kaynak: TC Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı)