Kovid-19 Salgınının Tekstil Sektörü Üzerindeki Etkileri ve Çözüm Önerileri

Kovid-19 salgını sürecinde firmaların yüzde 71,2’sinin üretime devam ettiği, yüzde 28,8’inin ise üretime ara verdiği görülmektedir. Üretim süreçleri sektörel olarak incelendiğinde tekstil, giyim, deri, taşıt ve mobilya sektörlerinde üretime ara veren firma oranı yüzde 50’nin üzerinde olup diğer sektörlere kıyasla yüksek seyretmiştir. Üretim kapasitesine göre üretime ara verme durumuna bakıldığında, küçük ölçekli firmaların yüzde 36,4’ünün, orta ölçekli firmaların yüzde 25,1’inin ve büyük ölçekli firmalar yüzde 30,5’inin üretime ara verdiği görülmüştür.

Kovid-19 salgını nedeniyle karşılaşılan en önemli sorun siparişlerdeki düşüş olarak tespit edilmiş olup artan finansman zorluğu, lojistikte aksama, tedarik sorunları ve maliyet artışları ise salgına bağlı diğer sorunlar arasındadır. Küçük ölçekli firmalarda siparişlerdeki azalmanın ve artan finansman sıkıntısının diğerlerine kıyasla daha belirgin olduğu görülmektedir. Büyük firmalarda ise lojistik sorunları küçük firmalara göre daha yüksek oranda gözlemlenmiştir.

Kovid-19 salgını ile birlikte firmaların satış yöntemlerinin gözden geçirerek kısa dönemde mağazadan satış ile e-ticaret arasında denge sağlamaları gerektiği ortaya çıkmıştır. Orta ve uzun dönemde ise e-ticaret ağırlıklı satış yönteminin hayata geçirilmesinin firmaların öncelikli hedefleri olması gerekmektedir.

Özellikle Kovid-19 salgını sürecinde küresel teknik tekstil sektörü incelendiğinde teknik tekstil pazarının büyüdüğü ve önemli boyutlara ulaştığı görülmektedir. Sektör, tekstil endüstrisinin en umut verici ve dinamik alanı olarak görülmekle birlikte bu alanda yeni ürünler, yeni süreçler ve yeni malzemeler üretilmekte ve gün geçtikçe pazara sunulmaktadır.

***

Yükselen Trend 'Teknik Tekstil'

Teknik tekstil terimi 1980'li yıllarda görünüş ve estetik karakteristiklerinden ziyade teknik özellikleri ve performansları için geliştirilen ve çeşitliliği her geçen gün artan ürünler ve üretim tekniklerini tarif etmek üzere ortaya konmuş bir terimdir. Teknik tekstil deyince estetik ve dekoratif özelliklerinden ziyade, öncelikle teknik performansları ve fonksiyonel özellikleri için üretilen tekstil malzemeleri ve ürünleri anlaşılmaktadır. Özel olarak tasarlanan, herhangi bir üründe veya proses dahilinde veya yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılan malzemelere teknik tekstil denilmektedir.

Teknik tekstiller pahalı, katma değeri yüksek ürünlerdir. Kimyasallara, hava şartlarına, mikro organizmalara dayanıklı, yüksek mukavemet, yanmazlık gibi üstün performans özelliklerine sahip ürünlerdir. Teknik tekstil ürünleri evden otomobile, giyimden tarıma, karayolundan hastanelere kadar günlük hayatımızın çeşitli alanlarda yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. Teknik ve tekstil sözcüklerinin bir arada kullanılması, çoğu insana şaşırtıcı gelmesine rağmen, sektör pazar değeri olarak önemli boyutlara ulaşmıştır. Sektörün geleneksel tekstil ve hazır giyim sektörleri içerisindeki payı da, yüzde 25-30’lara ulaşmıştır. Teknik tekstiller, geleneksel tekstil ve hazır giyim sektörlerinin aksine sürekli olarak güçlü bir şekilde büyümekte ve gelecek vaat eden bir sektör olarak görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle, sektör hakkında, çoğu ülkede ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yoğun çalışmalar yürütülmektedir.

***

Teknik Tekstil Ürünlerinden Örnekler

• Akustik izolasyon malzemeleri (otomobil kontrüksiyonu, gemi inşa ve roket üretiminde kullanılan),
• Aktif spor giysileri,
• Yapışkan bantlar (dar dokuma kumaşlardan mamül endüstriyel tekstiller),
• Reklam amaçlı flamalar, pankartlar,
• Roketler,
• Hava yastıkları (otomobiller, roketler vb.),
• Antistatik tekstiller,
• Suni çimen,
• Tentelik kumaşlar (ev ve bahçe için tekstil materyalleri),
• Kaplama, laminasyon veya yapıştırma için zemin materyali,
• Ambalajlar,
• Balistik (kurşun geçirmez) giysiler, koruyucu giysiler ve iş giysileri,
• Bandaj malzemeleri,
• Biyolojik olarak çözünebilir malzemeler,
• Aleve dayanıklı battaniye ve yastıklar,
• Astarlı ve astarsız filtreler,
• Yanmaz yapı malzemeleri,
• Aleve dayanıklı halılar,
• Güç tutuşur dekorasyon malzemeleri ve perdelik kumaşlar,
• Tek kullanımlık koruyucu giysiler,
• Doktor ve hemşire kıyafetleri,
• Kanalizasyon ve sulama sistemleri,
• Elektrik izolasyon.

***

“TEKNİK TEKSTİLİN” DÜNYADAKİ GELİŞİMİ

Dünyada tüketilen tekstil ürünlerinin ağırlık itibariyle dörtte birinden fazlası teknik tekstil ürünleridir. Bazı gelişmiş ülkelerde elyaf olarak fabrika tüketiminin yüzde 40'dan fazlası teknik tekstil olabilmektedir. Kuzey Amerika teknik tekstil üretiminde dünyada en önde gelen bölgedir ki; bu bölgedeki sanayi kabaca tüm teknik tekstil pazarının yüzde 30'una sahiptir. Oransal olarak Doğu Avrupa ülkelerinde ve Asya ülkelerindeki büyüme tahminleri diğer ülke gruplarından nispeten daha yüksek görünmektedir. Tüm dünyada tekstil sanayi, teknik tekstil olarak bilinen ve bütün tekstil uygulamaları içerisinde en hızlı büyüyen segment olan tekstillere doğru esaslı bir yönelim halindedir. Teknik tekstillerin konfeksiyon için üretilen tekstillerden kabaca iki kat hızlı büyüdüğü tahmin edilmektedir.

Orta ve Doğu Avrupa’daki otomotiv yatırımlarının artması, ABD'nin ve Batı Avrupa'nın teknik tekstil sanayilerinin de bu yatırımlardan yararlanmalarını sağlamıştır. ABD ve Japonya ile rekabette bir parça geride kalan Avrupa Birliği, dünyanın en rekabetçi bilgi temelli ekonomisi haline gelmek üzere çerçeve programlar yapmaktadır. Bu programlar arasında nanoteknoloji, çok fonksiyonlu malzemeler, yeni üretim süreçleri ve araçları gibi teknik tekstil konuları da yer almaktadır. Bu konuda yapılacak projelere milyarlarca Euro tahsis edilmiştir.

AB ülkelerinden İngiltere'nin teknik tekstil sanayiinin başarısı araştırma geliştirme (Ar-ge) ve ürün geliştirmeye (Ür-Ge) dayanmaktadır. İngiltere'de teknik tekstil sektöründeki teknolojik gelişmelerin desteklenmesine büyük önem verilmektedir. Fransa'da ise teknik tekstiller toplam tekstil sanayiinin yüzde 17,5 gibi azımsanamayacak bir kısmını temsil etmektedir.

Özellikle Kovid-19 salgını sürecinde küresel teknik tekstil sektörü incelendiğinde teknik tekstil pazarının büyüdüğü ve önemli boyutlara ulaştığı görülmektedir. Sektör, tekstil endüstrisinin en umut verici ve dinamik alanı olarak görülmekle birlikte bu alanda yeni ürünler, yeni süreçler ve yeni malzemeler üretilmekte ve gün geçtikçe pazara sunulmaktadır.

***

TÜRKİYE’DE “TEKNİK TEKSTİL”

Türkiye’de teknik tekstil yatırımları son yıllarda katlanarak artmaktadır. 1 Ocak 2005’te tüm dünyada kotaların kaldırılması ile tekstil ve konfeksiyon ticareti dünya çapında dalgalanmalar yaşamış, ucuz ve daha az maliyetli ürün üreten ülke malları pazarları doldurmuştur. Türkiye gibi ülkeler tekstil ürünleri ihraç etmede zorluklarla karşılaşmıştır. Dünya ölçeğinde Çin ve diğer ucuz maliyetle üretim yapan ülkelerle rekabet etmek gerekecektir. Bu çerçevede hazırlanan OECD, WTO gibi kuruluşların raporlarında teknik tekstil üretiminin artacağına işaret edilmektedir. Bilindiği gibi teknik tekstiller halen gelişmiş ülkelerde üretilmekte olup, yüksek teknoloji ve vasıflı işgücü gerektirmektedir. Teknik tekstiller aynı zamanda geleneksel tekstillerin yıkıcı fiyat rekabetinden kaçabilmek için de avantajlar sunmaktadır. Bu itibarla, Türkiye’nin teknik tekstil konusunda güncel durumunun tespiti, ihtiyaçlarının, hedeflerinin belirlenmesi ve bir program dâhilinde hızla hedeflere yönelmesi son derece önemlidir.

TR41 bölgesinde 2017 yılında faaliyete geçen Tekstil ve Teknik Tekstil Mükemmeliyet Merkezinin sunduğu laboratuvar ve numune üretme tesis hizmetleri bölgedeki özellikle teknik tekstil alt grubu altında faaliyet gösteren firmalara Kovid-19 salgınının fırsata çevrilmesinde bir etken olmuştur. Teknik tekstilin alt grubu olan sağlık tekstili (maske, kişisel koruyucu kıyafetler vb.) ve ev tekstili alt gruplarında faaliyet gösteren firmalar için Kovid-19 salgın süreci fırsat olmuştur. Kovid-19 salgını bu süreci hızlandırmakla birlikte teknik tekstiller, yeni ürünlerin keşfi, yeni ihtiyaçların karşılanması ve geleneksel ürünlerin ve malzemelerin yerine kullanılması nedeniyle büyük potansiyel sunmaktadır. Bu pazarın hem toplamda hem de kullanım alanlarında geleneksel tekstil ürünlerinden daha fazla büyümesi beklenmektedir. Teknik tekstiller son kullanım alanlarına göre sınıflandırıldığında, 12 ana gruba ayrılmıştır. Bu gruplar kullanım alanları ve ürünler bazında aşağıdaki gibi listelenmiştir.

• Tarım Teknik Tekstilleri (Agrotech)                                                          
• Bina ve İnşaat Sektörü Teknik Tekstilleri (Buildtech)
• Giyim Teknik Tekstilleri
• Jeotekstiller (Geotech)
• Ev Teknik Tekstilleri (Hometech)
• Endüstriyel Tekstiller (Indutech)
• Hijyen ve Tıbbi Tekstiller (Medtech)
• Taşımacılık Tekstilleri (Mobiltech)
• Ambalaj Tekstilleri (Pachtech)
• Koruyucu Elbiseler (Protech)
• Spor ve Boş zaman Tekstilleri (Sportech)
• Ekolojik ve Çevre Teknik Tekstilleri (Ecotech).

***

AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI

Kovid-19 salgınının ivme kazandırdığı bir diğer konu ise Avrupa Yeşil Mutabakatı olup bu konunun sektör için yarattığı zorlukların ve fırsatların değerlendirilmesinin son derece önemli olduğu ortadadır. Zira konunun sektör için Avrupa pazarının büyüklüğünün yanında Avrupa Birliği’nin bu alandaki mevzuat ve politikalarının küresel ölçekte etkileme potansiyeli dikkate alındığında, sektörün değer zincirlerine entegrasyonu ve uluslararası pazarlardaki yerinin korunması ve güçlendirilmesi bakımından da önem teşkil ettiği açıktır. Yeşil Mutabakatın tekstil sektörü üzerinde etki edebileceği alanlar aşağıda belirtilmiştir;

• Sınırda karbon düzenleme mekanizması,
• Döngüsel ekonomi ve AB’nin yeni tekstil stratejisi,
• AB’nin ulaştırma, paketleme, atık yönetimi.

***

YENİ DÖNEMDE DEĞİŞEN TÜKETİCİ ALIŞKANLIKLARI

Koronavirüs salgınını ekonomiden siyasete, eğitimden tüketime tüm alanlarda köklü değişimler yaratmış olup hem işletmeler hem de tüketiciler dijitalleşmenin önemini net bir şekilde fark etmiştir.

“Yeni normal” olarak tanımlanan bu dönemde tüketim alışkanlıklarımız da değişikliğe uğradı. Hem kullandığımız ürünlerde hem de satın aldığımız kanallarda bu değişim gözlemlenmektedir. Süreç içerisinde son tüketiciye dönen, ev içi tüketime odaklanan, daha büyük hacimli ürünleri hızlı ve hijyenik şekilde teslim eden firmalar pozitif bir şekilde ayrıştı.

Tüketicinin dilini iyi anlayıp ona göre hareket eden markalar için bu süreç bir fırsat dönemi haline gelmiştir. Hızlı tüketim ürün satışlarının e-ticaret içindeki payının salgın öncesinde de yükselmekte iken, salgın ile birlikte perakendede bu dönüşüm hızlanarak, e-ticaret üç kat büyümüştür. Tekstil sektöründe e-ticareti aktif olarak kullanarak son tüketiciye ulaşan firmalar süreci lehine çevirmeyi başarmaktadır.

***

E-TİCARET

Elektronik ticaret ya da kısaca e-ticaret, 1995 yılından sonra İnternet kullanımının artmasıyla ortaya çıkan, ticaretin elektronik ortamda yapılması kavramıdır.

Mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır.

Elektronik ticaret, üretici ve tüketicileri, özellikle KOBİ'leri geleneksel ticaret engelleri olan pazara uzaklık, bilgi eksikliği ve talebe uygun üretim yapılamayışı gibi dezavantajlardan kurtarabildiği ölçüde yararlı olacaktır.

E-ticareti bu kadar gözde kılan unsurlar arasında; e-ticaretin, şirket ile hedef kitlesi arasındaki doğrudan ilişki sağlaması, pazarlamacılara istedikleri bilgileri sunması, hızlı ve düşük maliyetli olması ve tüm bunların elektronik ortamda yapılıyor olması sayılabilir. Diğer olumlu unsurlar arasında ise dağıtımda kolaylık ve ucuzluk, tüketici ile daha rahat etkileşim, anında geri dönüş, dikkat çekicilik, küresel pazarla tanışma, 24 saat hizmet ve anında satış yer almaktadır.

***

ARAMA MOTORU OPTİMİZASYONU (SEO)

SEO, arama motorlarında her zaman bulunabilmek adına yapılan iyileştirme ve bu iyileştirmelerle birlikte gerçekleştirilen optimizasyon işlemleridir.

Dikkatli ve titiz yapılan SEO çalışmalarıyla arama motorlarında her geçen gün yükselerek daha fazla kişiye ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu sayede web sitesi sahibi kişi ya da firma hizmetinin, ürününün, teknik bilgisinin ya da araştırmalarının tanıtım ve satış hacmini arttıracaktır.

Bu tarz çalışmaların yapılması tercih edilmediği durumlarda, hedeflenen kitleye ulaşılması ve portföy oluşturulması çok daha zor olmaktadır. Özellikle dijital dünyanın günümüzde her sektöre hâkim olduğu düşünülürse yapılan SEO çalışmalarının maliyetleri azaltacak olması ise kaçınılmazdır. SEO pazarlama yöntemleri arasında dijital pazarlamanın en fazla prestije sahip olan ve yüksek getiri sağlayan pazarlama stratejilerinden biridir.

***

TASARIM ODAKLI DÜŞÜNME (DESIGN THINKING)

Kovid-19 salgını sonrası bir diğer beklenti ise tekstil firmalarının kitlesel üretimden müşteriye özel esnek üretime geçiş süreci olup müşteri isteklerine daha çok uyum gösterme, daha az stok, daha esnek ve daha verimli üretim şeklinde olacağı yönündedir.

Design Thinking yaklaşımı; insanı odağa alarak ürüne/faydaya/tasarıma ulaşmayı hedefler ve insana en iyi cevabı verene kadar bu yaklaşımın süreçleri devam ettirilir. Türkçe çevirideki “tasarım odaklı” ifadesi aslında insanı odağa alan tasarım süreçleri için kullanılmıştır. Bu yüzden tasarım ifadesini, ürün/nihai tasarım gibi düşünmemek gerekmektedir.

“Design Thinking; iş başarısı için gereksinimleri, teknolojinin imkânlarını ve insanların ihtiyaçlarını birleştirmek için tasarımcının yöntemlerinden yararlanan inovasyonu yaratma amacıyla kullanılan, insan merkezli bir yaklaşımdır.”

“Bir ürün üretip daha sonra müşteri aramak yerine, müşteri ihtiyaç ve taleplerini doğru olarak analiz edilerek bu doğrultuda ürünlerin tasarlanması gerekmektedir.”

Empati Kurmak

Bir şeyin tasarlandığı insanları (kullanıcıları) anlamanın sağlandığı aşamadır. Bu aşama ilgili bağlamlarda gözlemlemeyi ve görüşmeler yoluyla onlarla bağlantı kurmayı içerir.

Tanımlamak

Bu aşamada empati sonrasında duruma netlik getirmek ve tasarlanana odaklanmak; üstlenilmesi gereken anlamlı zorluğu belirlemek gerçekleştirilir. Bu aşama tasarımcıların çözülmesi gereken bir problemi ele almanın ve dile getirmenin önemli olduğunu düşündüğü kullanıcıların bir veya daha fazla “gereksiniminin” seçilmesini içerir.

Fikir Üretmek

Bu, yeni fikirlerin ortaya çıkması için tasarımcılar grubunun beyin fırtınasını, eskiz yapmayı veya yeni fikirlerin ortaya çıkmasını teşvik eden bir şeyi fiziksel olarak yapmayı içerir.

Prototip Geliştirmek

Tasarımcıları nihai çözümlerine daha da yakınlaştıran kullanıcılardan soruları yanıtlamayı ve geri bildirim almayı amaçlayan eserler üreten aşamadır. Bu aşama test edildiğinde belirli soruları cevaplayacak bir şey inşa etmeyi içerir.

Test Etmek

Kullanıcılardan prototipler hakkında geri bildirimde bulunmanın gerçekleştirildiği aşamadır. Bu aşama test edicilere prototipi tasarımcılar olmadan açıklamadan (yani, test ediciler prototipi kendileri için yorumlayabiliyor) deneyimlemeyi ve davranışlarını gözlemlemeyi ve onunla ilgili söylediklerini ve sahip oldukları soruları dinlemeyi içermektedir.