Bu imtiyaz değil gönüllülük işi!

• N. Nuri Yavuz

Bursa Görüş gazetesi olarak kentteki fahri konsoloslar araştırmasının 6’ncı röportajını Kırgızistan Fahri Konsolosu Bilal Tutuş ile gerçekleştirdik. Batman Hasankeyfli olan 31 yaşındaki Bilal tutuş, genç bir iş insanı olarak Kestel Organize Sanayi Bölgesi’ndeki bir tekstil fabrikasını yönetiyor. Kürtçe,  Arapça, İngilizce ve Türkçe olmak üzere 4 dilde ticaret yapabilen Tutuş, iş hayatının yanı sıra siyasi kimliğiyle de tanınıyor. Bursa’daki en genç fahri konsoloslardan biri olan başarılı iş insanı ile gerçekleştirdiğimiz röportaj, birbirinden önemli mesajlar içeriyor.

---

• Fahri konsolosluk süreciniz nasıl gerçekleşti?

Kırgızistan Cumhuriyeti yetkilileri,  Türkiye’de bir fahri konsolos görevlendirmek üzere Dış İşleri Bakanlığımızla temas halindeydi. Bu süreçte hem bakanlıklar hem de cumhurbaşkanlığı düzeyinde ortak bir kanaat belirlendi.  Bize bir davet gerçekleşti, kabul ettik ve görevlendirme yapıldı.

• Peki, siz neden bir başka ülke değil de Kırgızistan’ı temsil görevini üstlendiniz?

Bunun birkaç sebebi var. Benim açından birincisi soydaş olmamızdır. İkincisi dindaşlık ve üçüncüsü de aynı dili konuşuyor olmamız. Baktığımızda ortak soy, dil, tarih, kültür ve dindaşlık benim için bu görevi üstlenmek açısından önemliydi.

• Bu görevlendirme süreci ne kadar zaman diliminde gerçekleşti?

Yaklaşık bir yıl sürdü.

• Sizce fahri konsolosluk neden önemli?

Türkiye ve Bursa’da yaşayan Kırgızistan vatandaşları var. Bursa Uludağ Üniversitesi’nde (BUÜ) 86 Kırgız öğrenci bulunuyor ki aralarında yüksek lisans ve dokta yapanlar da var. Aynı zamanda Ahıska Türklerinin de bir kısmı Kırgız olarak görünüyor. Tabi bir de İznik’te bir dernek yapılanması ve orada da yaşayanlar var. Türkiye sınırları içinde yaşayan Kırgızların sosyal ve ekonomik sorunlarına çözüm bulabilmek önceliklerimiz arasındadır. Onların doğum, ölüm, evlilik gibi durumlarında yanında olabilmektir. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmeyi amaçlıyoruz; ülkeler arası tanınırlığı, turizm ve ticareti artırmak için çalışma görevimiz var. Bu açılardan fahri konsolosluk önemlidir.  

• Türkiye ve Bursa’dan Kırgızistan’a yatırım yapanlar var mı?

Mesela Cengiz Holding var. Bursa’dan da yatırım değil ama özellikle hazırgiyim sektöründe ticaret yapan firmalar var.

• Kendi firmanızın Kırgızistan’da herhangi ticari bir teması var mı?

Şuan için yok. Biz, iş insanlarıyız. Gerekli şartlar oluşursa tabi ki olabilir. Biz, firma olarak da ülkemiz adına fayda sağlamak ve iki ülke ticaretini artırmak için uygun olan her yerde yatırım yapmak isteğindeyiz. Firma olarak genç bir ekibiz, ancak gelenekçi yanımızı korurken yenilikçiliğe de açık bir yapıdayız. Bu nedenle gerekli şartlar oluşursa yatırımdan geri durmayız.

• Kırgızistan ya da Türk Coğrafyasına ihracatınız var mı?

Gerçekleştirdik. Dolaylı olarak Kırgızistan da ihracat yaptığımız ülkeler arasında yer alıyor.

• Genç bir iş insanısınız. Ve öyle sanıyorum ki Bursa’da en genç fahri konsolos sizsiniz. Şahsi manada bu sorumluluğun sizin başka bir anlamı var mı?

İnsan, hayatta yaşı kadar değil yaşanmışlığı kadardır. Sizi, var eden bazı yaşanmışlıklar ve değerler vardır. Birçok kişi de genç olmam nedeniyle bunu soruyor, genelde de aynı cevabı veriyorum; araba yeni ama kilometresi fazla. İlkokul 1 ve 2’nci sınıfları Diyarbakır’da okudum. İlkokul 3’ten liseye kadar Denizli’de eğitim gördüm. Üniversiteyi Bursa’da okudum. Londra Coventry Üniversitesi’ni de yarıda bıraktım. Ben, Güneydoğu ve Doğu Anadolu’nun kültürünü ve orada yaşanmışlığı da Egeli olmayı ve orada ticaret yapmanın nasıl bir iş olduğunu da çok iyi biliyorum. Keza şimdi Marmara’dayız, Bursa’da sanayicilik yapıyoruz ve burada yaşamanın, ticaret yapmanın ne demek olduğunu da çok iyi biliyorum. Tüm bu bölgelerin demografik yapılarını da biliyor ve anlıyorum. Ailem ticaretle uğraşıyordu. Bizler de ticarete yoğunlaştık. Babam, bölgede ticaret yapıyordu biz Ege’de başladık ve sonra dünyaya açılmaya başladık. Her türlü din, dil ve ırk ile ortak bir paydada buluşabilmenin ne demek olduğunu ticaretle öğrendik. Ticaret, bana insanlığın evrensel bir kavram olduğunu ve bunun bir dili, dini ve ırkının olmadığını öğretti. Dil, din ve ırk ayrımı yapmaksızın insanlığı; doğruluk, güvenilirlik ve sözünün eri olmak gibi olgular üzerinden tanımlamayı öğrendim. Bugün bir kabile toplumuna gidin ve eğer bu saydığım olgulara sahipseniz bir kabul görürsünüz.

• Kırgızistan’a daha önce hiç gittiniz mi?

Turist olarak bir kere gitmiştim. 27 yaşındaydım.

• Bundan sonrası için planlarınız nedir?

Planımız Kırgızistan’ın doğru kaynaklarını Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarımıza kullandırtarak yatırım yapılmasını sağlamak. Büyükelçimizle birlikte Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nda (BTSO) iş dünyası temsilcileriyle bir toplantı gerçekleştirdik. Bursa iş dünyasına Kırgızistan’da bir şirketin nasıl kurulabileceğini, vergilendirmenin nasıl olduğunu, hibeler hakkındaki bilgileri aktardık. Amacımız Bursa merkezli yatırımcıların Kırgızistan’a yatırım yapmasını sağlamak. Bunun için de iş adamı heyeti oluşturarak Kırgızistan’daki ilgili bakanlıklar ve oradaki iş adamlarıyla bir araya getirerek ticareti artırmak için atılımlar yapmak istiyoruz. Ve bunları çoğunlukla yüz yüze programlar olarak gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Uzun ve kalabalık toplantılar yerine odak bir heyetle 3 aylık periyotlarda bu ziyaretleri gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. Sosyal açıdan da Bursa’da bir Kırgız Parkı yapmak istiyoruz.

• Siyasi bir kimliğiniz de var. Bu görevi almanızda bir etkisi oldu mu? Şimdiki siyasi kimliğinizden bahseder misiniz?

Bir etkisi olmadı, ikisi birbirinden bağımsız. Ben, 2011 yılında 21 yaşındayken AK Parti’de gerçekleşen kongrede il gençlik kolu yönetim kurulu üyeliği, ardından yine gençlik kollarında il başkan yardımcılığı yaptım. Uzun yıllar orada görev yaptık. Sonrasında tekrardan çağrılarak Şubat 2021’de yapılan kongrede AK Parti il yönetim kurulu üyeliği ve dışişleri başkan yardımcılığı görevine getirildim.

• Kırgızistan ekonomisi ve yatırım ortamıyla ilgili bilgi verir misiniz?

Kırgızistan’da GSYH 7 milyar. Kişi başına milli gelir bin 174 dolar. Ülke ekonomisinde tarım, sanayi, enerji, turizm, bilgi teknolojileri ve madencilik sektörleri öne çıkıyor. İşsizlik seviyesi yüzde 5,5. Okuryazarlık oranı yüzde 99,5. Yükseköğretim kurum sayısı 51. Kırgızistan’da KDV yüzde 12, gelir vergisi yüzde 10, kar vergisi yüzde 10 ve ortalama maaş 230 dolar. Ülkede enerji ucuz. Hem kendi içinde hem de çevresinde geniş bir pazar var.

• Sizinle birlikte ülke genelinde bu göreve bulunan kaç kişi var?

Şuan sadece ben varım. Önümüzdeki süreçte Elazığ’da ticaret sanayi odası başkanı konsolosluk görevi yapacak. Şuan görüşmelere başlandı. Bolu ve Alanya’da da bir görevlendirme için süreç yürüyor. Onlarda görevlendirildiğinde 4 kişi olacak. Fakat şuan resmi olarak Türkiye’de Kırgızistan Fahri Konsolosluğu görevini yürüten tek kişiyim.

• Büyükelçi de Bursa’yı ziyaret etti. Ve heyet olarak çeşitli temaslarda bulundular. Kırgızistan yetkilileri, Bursa hakkında ne düşünüyor?

Bursa’yı çok seviyorlar. Büyükelçimiz, Osmangazi Belediyesi’nin yaptırdığı Fetih Müzesi’ni ziyaretimizde oradaki oba ve çadırları görünce ‘Bu bizim ortak tarihimizin göstergesi’ dedi.

• Bursa, 2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti seçildi. Ve bu kapsamda çeşitli etkinlikler düzenlenecek. Siz, o süreçte neler yapacaksınız?

İznik’te Kırgız ve Türk tarihinin anlatıldığı bir festival düzenleyeceğiz. Şuan planlama ve hazırlık sürecindeyiz.

• Neden İznik?

İznik bizim ortak paydamız. İznik’te bir Kırgız anıtı var. Savaşta Osmanlı ile birlikte aynı safta çarpışıp şehit olmuş askerler adına dikilmiş anıt gün yüzüne çıkarıldı. Etkinlikleri de bu nedenle orada yapacağız.

• Bursa’daki üniversite öğrencileriyle ilgili düşünceniz nedir? Onlar için ne tür çalışmalar yapacaksınız?

Önümüzdeki süreçte rektör beyle birlikte öğrencilerle bir araya gelmek için bir kahvaltı düzenleyeceğiz. Burada okuyan öğrencilerin, ülkelerine dönmekten ziyade Türkiye’de kalması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü ortak bir dil ve tarihimiz var. Türkçeyi çok iyi konuşuyorlar ve iki ülke için Türkiye’de faydalı işler yapabileceklerine inanıyorum. Tabii ki eğitimi burada alıp sonrasında kendi ülkesine dönmek isteyenler olacaktır ama ben bu öğrencilerin iki devlet arasında köprü olabileceklerine inanıyorum.

• Fahri konsolosluğun kişisel bir imtiyaz olduğuna yönelik düşünceler de var. Siz bu konuda neler söylersiniz?

Bu görevin bir imtiyazı yok, bizim maaşımız veya kırmızı pasaportumuz yok. Hatta bize verilen, cumhurbaşkanımızın imzaladığı buyrultuda “…şahıs adına girişeceği işlemler hariç olmak üzere bu görevin yasal öncelik ve ayrıcalıktan yararlanmasına…” diye bir ibare vardır. Yani bu görevi, şahsınız adına kullanamazsınız. Gönüllülük esaslı bir iştir. Zaten bu görev seçim yapılırken de buna dikkat edilir.

• Genç bir iş insanısınız. Sizi, hem siyasette hem iş hayatında hem de kamusal alanda bu görevleri üstlenmeye yönelten düşünce nedir?

Kendimi tanımaya başladığım yaşlardan itibaren kendimi, ailemi, devletimi ve milletimi sorguluyorum. Bu kavramlar için ‘nasıl daha faydalı olabilirim, nasıl daha çok emek verebilirim, nasıl hizmet edebilirim’ diye düşünüyorum. Bu yüzden de bizim için ticarette asıl önemli olan ülkemizin menfaatidir. Siyaset yaparken de sadece siyaset yapmış olmak için değil ‘devletimize, milletimize nasıl fayda sağlarız’ diye düşünerek yapıyoruz. Fahri konsoloslukta da hem kendi ülkemizin hem de temsil ettiğimiz ülkenin menfaatlerini korumayı ve fayda sağlamayı amaçlıyoruz. Ve Bu çerçevede bakıp, hareket ediyoruz. Bir insan; annesiz, babasız, kardeşsiz, çocuksuz yaşayabiliyor ama eğer devletsiz olursanız sahipsiz olursunuz. Bizim, Allah’tan sonra sığındığımız yegâne limanımız devletimiz. Başınız dara girdiğinde devletimizin polisi size hizmet verir, hasta olduğunuzda devletin hastanesinden faydalanırsınız. O yüzden devletimiz çok önemli ve kutsaldır. Türkiye, her zaman beklenen bir ülke olmuştur. Tarih boyunca Türkiye, her zorda olan millete kendi şartları ve imkânları gereğince yardım etmeye çalışmıştır. Bizim kültürümüz bu, kapımız yardım için çalındığında yardım ederiz. Bu vatandaşa, halka ve aileye sirayet etmiştir. Bunu korumak da çok önemlidir.

• Bir iş insanı, siyasetçi ve fahri konsolos olarak sizinle aynı kuşakta bulunan gençlere bir mesaj ya da tavsiyeniz var mı?

Yapmak istedikleri ve hedefleri için bir eylem planı hazırlasınlar ve ideallerine göre adım atsınlar. Ben, ülkemiz adına beyin göçünü tasvip etmiyorum ve bu ülke topraklarının yetiştirdiği gençlerin yurtdışında gidip oradaki şirketlerde çok ciddi işler yaptığını görüyorum ve buna üzülüyorum. Gençlerin kendi ülke şirketlerine hizmet etmeleri gerektiğini düşünüyorum.

• Beyin göçünün sadece ekonomik nedenlerle değil bir takım sosyal kaygılarla da gerçekleştiği görülüyor. Siz bu noktada Türkiye’nin durumunu nasıl değerlendirirsiniz?

Türkiye’de çok fazla yabancı firma var yatırım yapan ve hala binlerce şirket, Türkiye’ye yatırım amaçlı geliyor. Türkiye’de yatırım yapılabilecek şartlar oluşmasa bu şirketler gelmezdi. Şartların beyin göçünü gerçekleştirecek kadar problem olduğunu düşünmüyorum. Ben bu ülkenin vatandaşıyım, bu ülkede yaşadım ve kaos ortamı olsa da gitmem. Ülkemin yanında durup ülkemi daha ileri taşımam gerekir. Eğer bir problem varsa daha iyisini yapmak için gerekli bilgiye, birikime, donanıma sahip olun ve daha iyisini yapın. Yani bunu şuna benzetiyorum: aile içinde kavga var, siz ailenizi mi terk edeceksiniz? Şirketiniz batıyor, şirketi terk mi edeceksiniz, yoksa şirketi daha ileriye taşımak adına mı uğraşacaksınız? Annenizi babanızı ret mi edeceksiniz? Devletiniz de öyledir. Bu uğurda sonuna kadar savaşmalısınız.

• Fahri konsolosluk bina açılış töreninizde geniş katılımla gerçekleşti. Birçok önemli isim o gün buradaydı. Bu konuda neler söylersiniz?

O gün bizi yalnız bırakmayan isimlerin çoğu ile biz siyasette yol arkadaşlığı yapıyoruz. Hepsi değerli abilerimiz ve tanışıklığımız çok eskiye dayanıyor. Onlar da kardeşlerini yalnız bırakmamak adına o gün yanımızda oldular ve çok olumlu değerlendirmelerde bulundular. Herkese teşekkür ediyorum.