Çalışırken Batıyoruz

Haber: N. Nuri Yavuz

Faiz, kur, enflasyon sarmalında sıkışan Türkiye ekonomisi, darboğazdan çıkışın yollarını ararken birçok esnaf, bir yandan salgının yaralarını sarmaya çalışıyor diğer yandan da maliyet baskısıyla mücadele ediyor. Özellikle ithal hammadde bağımlılığının yüksek olduğu sektörlerde döviz kurundaki tırmanış kaynaklı maliyet artışı esnafı, hem müşteriler nezdinde hem de ticari faaliyetini sürdürme açısından zor duruma düşürüyor. Sermaye yapısı güçlü olanlar, bir noktaya kadar ayakta kalma direnci gösterebilirken finansal denge sorunu olanların önünde kepenk indirmekten başka seçenek görünmüyor. Ekonomik tablonun vahametini Bursa Boya ve Dekorasyoncular Odası Başkanı Ferhat Daysalı’nın ifadeleri özetliyor.

MÜŞTERİLER ŞÜPHELENİYOR

Başkan Ferhat Daysalı, “Neredeyse her gün malzeme fiyatlarına zam geliyor. Bu da esnafla müşteri arasındaki güven duvarının yıkılmasına neden oluyor çünkü bir kişi, 2 gün önce bir fiyattan boya alıyor, boya yetmeyip ilave almak için geldiğinde yeni bir fiyatla karşılaşıyor. Bu da tepkiye neden oluyor. ‘Acaba bu esnaf, fırsatçılık mı yapıyor’ diye bir şüphe ve endişe doğuyor. Bu durum bizi son derece rahatsız ediyor. Fiyat artışlarını bayisi olduğumuz firmalara sorduğumuzda karşımıza hep hammadde ve dolar çıkıyor. Bana göre bunun yüzde 50’si hammadde ve dolara kalanı ise suiistimale dayanıyor” ifadelerini kullandı.

İŞ VAR AMA ZARAR EDİYORUZ!

Başkan Daysalı, açıklamasını şöyle sürdürdü: “Bir de uygulamada sıkıntı var. Biliyorsunuz biz taahhütlü iş yapıyoruz ve bir süre alıyor. İşi alırken kazançlı başlıyorsunuz ama işin yarısına gelmeden bakıyorsunuz kâr bitmiş iş, zarara dönmüş. Bu nedenle iş alamaz olduk çünkü zarar etme tedirginliği yaşıyoruz. Projeye göre bir fiyat belirlemede zorlanıyoruz. Ben de dâhil olmak üzere birçok arkadaşımız, aldığımız projeleri bitiriyoruz ama hep zarar ediyoruz. Örneğin ben, şuan uygulama işi almıyorum. Ancak piyasada da çok iş talebi var.”

BİR DESTEK GÖREMEDİK

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgının sektöre etkilerine ilişkin değerlendirme yapan Daysalı, “Salgın sürecinde boya ihtiyacı olan evlere usta sokamaz olduk. Hem uygulama açısından para kazanamaz hem de dükkânlarımızdan boya satamaz hale geldik. Salgın bizi direk olumsuz etkiledi. Verilen desteklerden boyacı esnafı faydalandırılmadı. Dolayısıyla biz bir destek görmedik” dedi.

FİYATLAR 1 AYDA 3 KAT ARTTI

Daysalı, “Döviz kuruna veya hammaddeye çok müdahale edilemeyebilir ama en azından devletimiz ve hükümetimiz, firmalara ve imalatçılara bu konuda bir müdahale ve baskı yapılabilir. Malzeme fiyatlarında neredeyse son bir ayda 3 kat bir artış yaşandı. Örneğin 15 litrelik 1 teneke boyanın ortalama fiyatı 250 liradan 750 ve üzerine çıktı. Tüketici de bu fiyatı görünce şok oluyor” şeklinde konuştu.

İFLASIN EŞİĞİNE GELDİK

Daysalı, “Söz konusu durum, tahsilatları da olumsuz etkiledi. Çünkü iş yaptıran şahıs ya da firmanın öngörmediği firmalar karşısına çıkıyor. Yani bir yapıya başlarken boyanın fiyatı belliydi ama sonra bunun çok arttığını görüyor. Biz, çalışırken iflasın eşiğine geldik. Hareket halindeyiz. Elimizde iş var ama sermaye olarak küçülüyoruz. Yani bir yere kullandığımız malzemeyi tekrardan yerine koyamıyoruz. Çalışırken batıyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

BURSA’DA STOKÇULUK YAPILMAZ

“Bu süreç, sektörün insan kaynağı kaybına da neden oldu. İnsanlar, bu sektörden çekiliyor. Hem işveren hem de personel olarak sektörde bulunlar, işlerin böyle gitmeyeceğini düşünerek sektörden çıkıyor” diyen Başkan Daysalı, şunları söyledi: “İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir boya sektöründeki stokçuluğun en organize yapıldığı yerlerdir. Bursa, bu konuda çok ahlaklıdır. Bursalılar, stokçuluk fırsatçılığı yapmaz. Yapan olursa da sektörde onlara karşı örgütlü bir duruş var. Yani Bursa’da bir firma stokçuluk yapar ve bu anlaşılırsa çok yadırganır. Stokçular, zam geleceğini bilerek malzeme alıyor. Stokladığı malzeme en az 2 defa zam görüyor. Esnafta 850 lira olan bir boya stokçu da 700 lira oluyor. Dolayısıyla stokçularla rekabet edilemediği için esnaf malzeme satamaz oldu. Bu rekabet ortamına zarar verdi. Bursa dışından birçok stokçu Bursa’ya malzeme satıyor.”

KAYIT DIŞILIK KANAYAN YARAMIZ

Sektördeki kayıt dışılık sorunu hakkında bilgilendirme yapan Başkan Ferhat Daysalı, “Bursa’da 5 binin üzerinde boyacı esnafı bulunuyor. Odaya kayıtlı olan sayısı ise bin 100 civarındadır. Dolayısıyla kayıt dışılığın en çok olduğu sektör bizimkidir. Bu da en büyük sorunumuzdur. Biz, bunu kontrol altına alamadık. Büyük boya firmaları, düzgün duruş gösterdi ve odadan faaliyet belgesi almayanlara bayilik vermedi. Fakat diğer firmalar, ayakta kalmak adına bu ölçüyü koruyamadı. Tabi bir de proje verenlerin de bu konuda duyarlı olması gerekiyor. Yani müteahhitlerin de iş vereceği firmalara ölçü koyması gerekiyor. Bu olmadığı için sorunun önüne geçilemiyor. Kayıt dışılık, bizim gibi kayıt altında olan ve yasal yükümlülüklerini yerine getiren firmalar için büyük bir tehdittir. Bu yıllardır kanayan bir yaramızdır. Yıllardır bu sorunun çözümü için siyasiler ve iş dünyası ile toplantılar yaptık. Hatta iskele kiralayan firmalarla da toplantılar yaptık ve ‘vergi mükellefi olmayan şahıslara iskele kiralamayın’ dedik ama yine de çözüm bulamadık. Öte yandan bu kayıt dışılık nedeniyle devletin de ciddi bir vergi kaybı söz konusudur. Kimse vergi levhası sormuyor. Bu konuda bir yasa düzenlemesi gerekiyor” diye konuştu.

İYİ BİR USTA EN AZ 5 BİN LİRA KAZANIR

Bursa Boya ve Dekorasyoncular Odası Başkanı Ferhat Daysalı, Bursa’da boya işçiliği kalitesi hakkında yaptığı değerlendirmelerle açıklamasını tamamladı: “Bursa, boya işçiliğinde kalite açısında ülke sıralamasında her zaman ilk 3’ün içinde görülebilir. Yetişmiş kalifiye ustalar var ama burada sayı her geçen gün ciddi manada düşüyor. Bir yönüyle inşaat piyasasının hareketli olması ve hızlı imalar süreci kalitesizliği getirdi. Çünkü iyi bir usta hak ettiğini alamadığı için bu işten çekiliyor. Bursa’da iyi bir boya ustasının aylık kazancı, 5 bin liranın altına düşmez daha da yukarıya çıkar. İyi bir usta da bu rakamlara çalışmamalı çünkü iyi usta sayısı az.”