‘İnternet sihirli değnek değil!’

Haber: N. Nuri Yavuz

Uluslararası E-İhracat Platformu WORLDEF tarafından kentimizde düzenlenen ‘Bursa E-Ticaret ve E-İhracat Konferansı 2021’ kamuoyunda geniş yankı buldu. WORLDEF eğitmeni ve Bursa temsilcisi Mustafa Sönmezay ile e-ticaret ve e-ihracat süreçlerini Bursa örneği üzerinden ele aldık.

• WORLDEF hakkında bilgi verir misiniz?

E-ticaret ve e-ihracat üzerine etkinlik, eğitim ve danışmanlık yapan İstanbul’da kurulmuş bir firmadır.

• WORLDEF ile kişisel bağınız nedir?

WORLDEF kurucusu Ömer Nart değerli bir arkadaşım. Biz, Bursa’daki partneriyiz. Aynı zamanda WORLDEF eğitmeniyim.

• Kendi işletmeniz ve faaliyet alanınıza ilişkin açıklama yapar mısınız?

Comio Dijital Pazarlama, e-ticaret ve e-ihracat konusunda dijital reklam ve performans yönetimi yapıyoruz. İşin merkezinde reklam yönetimi var ama sonrasında doğru bir reklam yönetimi ve satış nasıl oluru anlatan bir yapımız var. Ambalajından satış taktiklerine kadar giden süreçte pazar yerleri ve fiyat politikası belirleme çalışmaları yapıyoruz. Ağırlıklı markaların kendi e-ticaret sitelerini güçlendirme ilgili çalışmalar yapıyoruz.

• Biraz daha somutlaştırır mısınız?

Hepsiburada, trendyol, n11, gittigidiyor gibi marketplace diye geçen pazar yerlerinde hem satışlarını artırmak hem de reklam yönetimini yapmak şeklinde somutlaştırabiliriz. Aynı zamanda Facebook, instagram, youtube, Google reklamlarını yönetiyoruz. Hem Google hem de Facebook’un partner ajansıyız.

• Bursa’da bu konferansın organize edilme süreci ve çıktıları hakkında değerlendirmede bulunur musunuz?

Bu konferansı 3 yıldır planlıyorduk. Bursa’daki potansiyel de çok belirgindi. Salgına rağmen ilgi duyulacağını tahmin ediyordum. Çok kısa bir zaman diliminde duyurmuş olsak da iyi bir kitle yakaladık ve sadece 1 haftada 700’e yakın başvuru aldık. 400’den fazla giriş vardı. Bursa’da e-ticaret ve e-ihracat ekosisteminin oluştuğunu hissediyorduk. Bu konferans, haklılığımızı bize gösterdi. Seneye mayıs ayında aynı şekilde daha geniş katılımlı bir etkinlik daha planlıyoruz. Üniversiteler, Siad’lar, UİB, BEBKA gibi kurumların konferansa destek vermesi de bu ekosistemi görünür kılıyor. Destek veren bu kurumların hepsi konferans sonrasında ‘Bu işi nasıl geliştirebiliriz’ şeklinde geri dönüşler yaptı. E-ticaret uzmanı yetiştirmek ve kurumların kendi bünyelerindeki firmalara bu işi duyurmak için alternatif çalışmalar yapmak üzere dönüşleri oldu.

• Bursa’nın E-Ticaret ve E-İhracat alanındaki mevcut pozisyonu ve potansiyeli hakkındaki düşünceniz nedir?

Bursa’da güzel firmalar var. Markastok, Koray Spor, Bitmeyen Kartuş, BKM gibi markalar var. Bir de adı çok ön plana çıkmaya gerçekten isimsiz kahraman e-ticaret firmaları da var. Ayrıca pazar yerleri dediğimiz noktalarda satış yapan ve günlük ciddi sayıda kargo çıkan satıcılar da var. Bunların varlığından haberdarız. Aslında hepsinin bir araya getirilmesi ve dertlerinin çözülmesi için ortak bir yapının olmadığını da hissediyoruz. Bununla ilgili ulusalda dernekleşme girişimi var ama Bursa’ya özel bu kitleyi bir araya getiren bir oluşum yok. Aslında bu etkinliğin bir nedeni de bu. E-ticaret ekosistemindeki satıcı ve firmalar İstanbul’da bir araya geliyor ama Bursa’da bir araya gelme olmuyor. Bursa’da ekosistemdeki satıcılar, ürün ve hizmet sağlayan firmaların daha çok bir araya gelmesi gerekiyor.

• Sizce neden bir araya gelmiyorlar?

Bence bir araya gelme organizasyonu ve sebepleri yok. ULUTEK’te çok ciddi yazılım firmaları var. Havaleyle ödemede kolaylık sağlayan bir yazılıma sahipler ve iyi firmalarda yazılımları çalışıyor. Ancak seslerini duyurmaya ihtiyaçları var. İşte bu arkadaşların ekosistemdeki firmalarla bir araya gelip ‘arkadaşlar ben sizin şu sorununuzu çözüyorum’ deme ihtiyacı var ama böyle bir ortam yok.

• Bursalı firmalar ve iş insanlarının, E-Ticaret ve E-İhracat için atması gereken ilk adım nedir? Sonrasında neler yapılmalı?

Bursa, üretici bir özelliğe sahip. Örneğin Vişne Caddesi üreticileri, geçmişte toptan satıp parayı hemen aldıkları için online onlar için çok büyük bir cazibe oluşturmuyordu. Ama şimdi online, rakip olmaya başladı. Herkes ‘ben de gireyim’ düşüncesine yöneldi. Üreticilerin her zaman güçlü ve avantajlı olduğunu düşünüyorum. Mutlaka online süreçte olmalılar. Zaten çoğu üretici artık perakendeye ve online sürece başladı. Ama burada hassas bir durum var. Toptancı aynı zamanda perakendeci olunca toptan olarak mal sattığı müşterisiyle rakip oluyor. Biz, marka sayısını artırmayı öneriyoruz. Toptana a markası, perakendeye b markasıyla çıkıyor. Ya da pembesini mavisini a markasıyla üret toptana ver, mor ve lacivertini de b markasıyla üret kendin perakendeye gir. Üretim gücü elinde olunca her türlü aksiyona sahip olabiliyor. Hatta online pazara özel ürün yapılmalı ki bunu büyük markalar yapıyor. Online satışın bir avantajı da marka ve patent sayısına pozitif yansımasıdır. Süreç, bu konuda da bilinci artırıyor. Çarşıda marka ve patent önemli olmayabiliyor.

• Bursa olarak bu alanda strateji geliştirme ve marka oluşturma açısından yeterli teknik bilgi ve insan kaynağına sahip miyiz?

E-ticaret uzmanlığıyla ilgili tüm ülkede açık var. Çünkü şuanda yeterli sayıda yetişmiyor. Yetişmiş olanların çoğu da alaylı.

• E-ticaret uzmanı ne yapar?

Firma ürünlerinin fotoğraflanmasını, açıklanmasını ve e-ticaret sitesine girişini sağlar. Siteyle muhasebe ve ödeme bağlantılarını kurar. Pazar yerlerini belirler. Sipariş takibi yapar. Müşteri ilişkilerini yönetir. Ödeme takibi yapar. Kampanyaları organize eder. Yeni ürünleri izler. Rakip analizi yapar. Bu, firmaya göre değişir yeri gelir 1 kişidir yeri gelir çok sayıda kişidir.

• E-Ticaret ve E-İhracat sürecine dair bilinmezliklerden kaynaklı firmaların suiistimale uğrama riski var mı?

Çok var. Firmalar da suiistimal ediliyor. Bu işe girecek olan firmaların hayale kapılmamaları gerekiyor. Sabırlı olmaları ve hayal satanlara inanmamaları gerekiyor. Öte yandan Türkiye’de bu alanda hâlâ fırsatlar var. Perakende içinde online satışların payı artıyor ve artamaya da devam edecek. Gelişmiş ülkelerde bu oran salgınla birlikte yüzde 40’lara ulaştı. Bizde de yüzde 15’lere çıktı. Salgın etkisini çıkarsak yüzde 10 desek en az iki misli daha büyüme şansımız var. Ama yine de hayale kapılmamalıyız. İnternet sihirli dernek değil. Normal ticaret kuralları geçerlidir. Tek fark alıcıyla satıcı bir birini görmüyor. Diğer tüm süreçler aynıdır.

• E-Ticaret ve E-İhracat kamu tarafından teşvik ediliyor mu? Ediliyorsa kaynaklar yeterli mi? Edilmiyorsa edilmeli mi ve hangi konular öncelikli olmalı? Kamu ne yapmalı?

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda e-ticaret ve e-ihracat daire başkanlığı oluşturuldu. Özellikle ilgileniyor. TOBB’un e-ticaret komitesi var. Devlet, kalkınma ajanslarıyla birlikte çok ciddi eğitimler düzenliyor. Kamuda bir destek ve öngörü var. Devletin fikri ve maddi destekleri var ama her destek gibi yeterli olmadığını düşünebiliriz. Yine de bir adım var. Bunun daha da gelişeceğini düşünüyorum çünkü döviz çok değerli.

• E-ihracat da yine pazar yerleri üzerinden mi yapılıyor?

Ağırlıklı yönelim pazar yerleridir. Amazon, e-bay gibi pazar yerlerinden başlayıp yerel pazar yerlerine yayılıyor. E-ihracatta ülke bazında hedef koymak daha mantıklıdır. Diyelim bir ürün satışına başladın ve Almanya’ya ürün gönderdin. Bu neden oradaki diğer sitelerle artırmayasın. Sonra bir yandan da kendi sayfanı oluşturuyorsun.

• Peki, lojistik süreçleri nasıl yönetilecek?

Dövizden dolayı tekil gönderimler avantajlı değil. Ama deneme yapıncaya kadar sabretmek gerekir. E-ihracat biraz meşakkatli, sabır ve yatırım isteyen bir süreç. E-ihracata başlangıçta az ürünle girmek ve o ürünlerde derinleşmek önemlidir. Müşterinin beklentilerine cevap veren özelliklerini açıklamak ve fotoğraflarla ürünün sunumunu zenginleştirmek önemlidir. Bu emek isteyen bir iş ve bunu tüm ürünlere uygulamak ciddi zaman gerektirir. Sadece bir ürünle yurtdışına satış yapan firmalar var. Ama onda uzmanlaşmış. E-ihracatta ülke ve ürün odaklanması çok önemli.

• Sektörel kümelenme, kooperatifleşme veya sivil ekonomik dayanışma ağları, E-Ticaret ve E-İhracata katkı sağlar mı?

BTSO’da e-ticaret komitesi olmalı. Çok uzun sürmeyecektir, böyle bir yapı orada da mutlaka oluşur. Bunun yanında sivil toplum yapısı da kurulmalı. Çünkü ortak sorunlar var. Örneğin kargo lojistik, birçok firmanın kargosu zamanında teslim edilmiyor. Burada kargolara bir mesaj iletecek ortak bir sese ihtiyaç var.

• Bursa’dan şuan için bir başarı hikâyesi örneği var mı? Kimdir ve ne yapmıştır? Yoksa neden yok?

Bursa’da BKM gibi büyük bir başarı hikâyesi var. Şuanda Türkiye’nin kitapçısı konumunda. Yine Bursa’dan Koray Spor, Markstok, Bitmeyen Kartuş da önemli başarı hikâyeleridir. Bunların dışında yüzlerce binlerce kargo yapan ama ön plana çıkmamış e-ticaret girişimi var.