Metal Kadının Gözyaşları

Haber: N. Nuri Yavuz

Ankara’da 8 Mart Dünya Kadınlar günü çerçevesinde düzenlenecek 22’nci Kadın İşçiler Büyük Kurultayı’na katılmak üzere Bursalı emekçi kadınların doldurduğu 7 otobüs, 7 Mart 2017 günü Türk Metal Sendikası önünden yola çıktı. İnegöl’ün Mezit 7 mevkiine varıldığında otobüslerden biri virajı alamadı ve refüje devrildi. Korkunç kazada adeta can pazarı yaşandı. 6 kadın olay yerinde 1 kadın hastanede hayatını kaybetti. 34 kişi yaralandı.

Leyla Çiçek, Refika Barışsever, Özlem İnan, Fatma Hacıoğlu, Güleydan Sezer, Elvan Mutlu ve Leyla Yalçın’ın yaşamını yitirdiği kazada onlarla aynı otobüste bulunan ve faciada ölümden dönen bir isim de Türk Metal’in o dönemki Bursa Kadın Kolları Sorumlusu Selda Tekman’dı. Hayatında kazadan derin izler taşıyan Tekman, 22 yıllık sendikal mücadelesinin en unutulmaz gününde yaşadıklarını Bursa Görüş’e anlattı.

Acı günü gözleri dolu dolu aktaran Tekman ile ayrıca yeni görevi hakkında da konuştuk. 13 Nisan 2021 tarihinde yeni kurulan Bursa Şubesi başkanlığına atanan Selda Tekman, Türk Metal tarihinde şube başkanlığı koltuğuna oturan ilk kadın olarak sorumluluğunun farkında olduğunun da altını çizdi.

• Bize o kazayı anlatır mısınız?

Bursa’dan 7 otobüs yola çıktık. Ki kaza da çok yakın mesafede meydana geldi. Benim için enteresan olan ise şu; o tarihte kadın kolları başkanı olduğum için her otobüsten arkadaşlar ‘illa bizimle gel’ diyerek ısrar ediyordu. Ben de ‘bu otobüse bineceğim’ dedim ve bindim öyle ki eşyalarım bile başka bir otobüste kaldı. Ben, bunu yaşamam gerekiyormuş düşüncesindeyim. Kaza anını ise son anına kadar yaşadım. Çünkü hiç kendimi kaybetmedim. Aracın refüje devrildiği anı ve otobüsün camının yüzümde patladığını çok net hatırlıyorum. En önde sağ tarafta oturuyordum. Sol kol ve bacağım paramparça oldu. Kolumdan kan fışkırdığı hatırlıyorum. Ön camdan çıktım ve refüje uzandım. Ölüm sessizliği ne demek orada hissettim. Otobüsten hiç ses çıkmıyordu. Arkada ne oldu diye bakmak için doğruldum. Otobüs şoförü ile karşı karşıya geldik. O da direksiyon ile koltuk arasına sıkışmış kendine gelince bağırmaya başladı. Ben bir yandan arkada ne oldu diye öğrenmeye çalışırken bir yandan da şoföre ‘Susar mısın? Benim halime bak. Ben bağırmıyorum. Bağırma’ dediğimi hatırlıyorum. Tabi bu çok kısa bir süre. Sonra yavaş yavaş sesler gelmeye başladı. Bu esnada beni görenler çığlık atıp gidiyor. Onlara ‘dua edin bana’ dediğimi hatırlıyorum. Yoldan geçenler yardım etmeye çalıştı. Bir tır şoförünün gömleğini çıkarıp koluma turnike uyguladığını hatırlıyorum. Sonra ambulans geldi. Hâlâ bilincim açıktı. Kimlik numaramı falan söyledim. Hemşirenin ‘merak etmeyin, en yakın hastaneye götüreceğiz’ gibi sözlerle beni teskin etmeye çalıştığını dahi hatırlıyorum. Hastaneye geldiğimizde dahi kendimdeydim. Kolum paramparça olmuş, kimse dokunamıyordu. Bu süreç boyunca hiç bayılmadım. Şok etkisi geçip acıyı hissetmeye başlayınca bayılmak için doktora yalvardığımı hatırlıyorum. ‘Aşırı kan kaybı nedeniyle bayıltamayız’ dediler. İmzamı aldılar. Midemi yıkadılar. İsmini söylemeyeyim hastanenin kolumu kesme kararı almışlar. Bizimkiler, engellemiş. Sonra işte sadece helikopterin sesini hatırlıyorum. Bursa Uludağ Üniversitesi’ne (BUÜ) getirilmişim. 19 saatten uzun bir süre ameliyatta kalmışım. 4 gün yoğun bakımda kalmışım. Sonra kalp-damar cerrahi bölümünde yaklaşık 3 ay yattım. Şuan sol kolumda güç yok.

• Kazayla ilgili soruşturma ne oldu.

Dava görüldü. Şoför, hapis cezası aldı ama içeride yatmadı. O da soruşturma sürecinde büyük hatalar yaptı. Birilerinin yönlendirmesiyle ‘biri üzerime çay döktü’ gibi ifadeler kullandı. Kazanın bir anlık dikkatsizlikten meydana geldiğini düşünüyorum. Arkadaşlarım hastanede tesadüfen bir yaşlı adamla karşılaşıyorlar. Adam, ‘İnegöl’de kaza oldu ya orada bir kızın kolu koptu. O kazadan sonra ben kendime gelemedim’ gibi ifadeler kullanmış. Arkadaşlarım, ‘biz o kızı tanıyoruz. İsterseniz verin numaranızı ona iletelim’ demiş hatta ısrar da etmişler ama vermemiş numarasını ama cebinden para vermiş ‘bunu ona götürün belki ihtiyacı vardır’ demiş. İşte o tır şoförü ‘benim şoförüm o gün yoktu. Ben kullanıyordum. Otobüsün şoförü o kadar selektör yaptı ki beni sollarken devrildi’ demiş.

• Siz daha sonra o tır şoförüne ulaşabildiniz mi?

Normalde peşini bırakmam bana orada gömleğini çıkarıp turnike yapan adamı bulurum ama benim hastanede geçen süremin uzaması, sonra kendimle verdiğim mücadeleden fırsat olmadı. Sonra da ulaşamadım açıkçası.  

• Hayatını kaybeden birebir kadınları tanıyor muydunuz?

Hepsini tanıyordum. Çok kötü bir kazaydı. Benim tesellim vefat edenleri görmemiş olmamdı ve hastaneden çıkana kadar de bilmiyordum. Ki psikolojim kaldırmayabilirdi. Halen de o kazanın psikolojik tahribatını yaşayan arkadaşlarımız var.

• Peki, kazanın boyutlarını ne zaman öğrendiniz?

Hastanenin son gününde temizlik görevlisi ağzından kaçırdı. Bizimkiler araya girerek ‘haberi yok’ falan diye toparlamaya çalıştılar. Ama ben işkillendim. Sonra haberlere baktığımda gördüm. Gerçekten çok üzücüydü ve çok ağladım. Şuan anlatması bile zor.

• Siz de o kazada bir nevi ölümle yüzleştiniz. O anlarda zihninizdeki hâkim düşünce neydi?

Refüjde yerde yatarken ‘kesin öleceğimi’ düşünüyordum. Hastaneye yetişmem mümkün değil diye kendimi unutmuştum çünkü aşırı kan kaybım vardı. Hatta hastanede ‘kaybedebiliriz’ denilmiş ve birçok yere de ‘öldü’ diye haber gitmiş. O anlarda oğlum aklımdaydı hep o günlerde ortaokula gidiyordu. ‘Allah’ım çok erken, Salih daha çok küçük’ diye ölmemek için dua ettim.

• Kaza sonrasında hem yaralılar hem de hayatını kaybedenler açısından Türk Metal’in üstüne düşeni yaptığını düşünüyor musunuz?

Bunu teşkilatın içinde olduğum için söylemiyorum. Türk Metal farklı bir teşkilat ve vefası çok yüksektir. Örgütlü olmanın önemi ve ayrıcalığı bu kazada bir kez daha görüldü. Hayatını kaybeden arkadaşlarımızı geri getiremeyiz tabi ki ama sendika üzerine düşeni yaptı. Vefat eden arkadaşlarımızın çocukları üzerine birer ev alındı. Türk Metal, hem maddi hem de manevi varlığını her zaman hissettirdi. Ben bu teşkilatın içinde olduğum için mutlu ve gururluyum. Hayatını kaybeden arkadaşlarımız adına her yıl anma düzenleniyor ve mevlit okutuluyor.

• Bugün, Türkiye’nin en büyük örgütlü yapılarından biri olan Türk Metal’in ilk kadın şube başkanı olarak tarihe geçtiniz. Peki, o kazanın size bugünkü göreviniz açısından bir misyon yüklediğini düşünüyor musunuz?

Öyle bir eşikten döndüm ki benim için bu koltuk ve makamdan çok vebal önemli. Burada da hırslı bir kadın olduğum için değil yaptığı işi iyi yapan biri olarak oturuyorum. Sorumluluk hissiyatım zaten yüksekti ama o gün yaşanan acı kaza bu sorumluluk bilincimi daha da yükseltti. Tabi kadın olarak da ayrı bir misyonum olduğunu düşünüyorum. Çünkü arkamdan kadınları bu makamlara getirecek farklılığı ve başarıyı göstermem gerekiyor.

• Şube başkanı olma süreciniz nasıl gelişti? Sonrasında nasıl tepkiler aldınız?

İşin açığı Bursa’da bir şube başkanlığına kadın olacağını düşünmüyordum. Ama sekizinci bir şubeye ihtiyaç doğunca genel başkanımız, tercihini bir kadından yana kullandı. Ki kendisi de kadına değer ve önem veren bir genel başkan. Mesela her şubede birer kadın olma yolunda ilerliyor. Ki diğer sektörler gibi kadın yoğun olmamasına rağmen kadın kolları oluşturulması bu önemin bir yansımasıdır. Şuana kadar da çok iyi bir geri bildirim alıyorum. Hatta ben bu konunun kamuoyunda bu kadar geniş yankı bulacağını da sanmıyordum. Ama çok olumlu bir hava gelişti.

• Başkanı olduğunuz şubenin sorumluluk sahasından bahseder misiniz?

Aptiv, Tekasa, TKG, Yeşilova Grubu, Erkurt Holding başta olmak üzere 10 fabrikanın sorumluluğu bizim şubemizde. Şubede yaklaşık 4 bin civarında üyemiz var. Bunun da yarısına yakını kadın. Kadın ağırlık bir şubeyiz diyebiliriz. Kadınlar artık her yerde. Fabrikalarda forklift kullanan kadınlar dahi var.

• Peki, örgütlenme çalışmalarınız nasıl gidiyor?

Örgütlenme süreçlerimiz hızlı ilerliyor. Bursa sanayisi çok büyük… Örgütlenme açısından da hâlâ ciddi potansiyel var. Fakat henüz toplum olarak örgütlü olma kültüründen uzaktayız. Fransa’da sarı yelekliler eylem yaptı, buradaki Fransız vatandaşları o eyleme destek için çalışmadı. Bizde ise biri eylem yapıyor. Kimse bırakın desteği yanından bile geçmiyor adeta kaçıyor.

• Sendikal mücadele içindeki kişisel yolculuğunuzdan bahseder misiniz?

Mudanya’daki Prysmian ve Yazaki eskiden sadece Siemens’ti. 1997’de ben oraya iş başı yaptım. Bir bölümde enerji, ötekisinde otomotiv kablosu üretiyordu. Otomotiv kablo bölümüne de kadın çalışan alacaktı. Ben de birkaç aylığına falan işe başladım. Orada Birleşik-Metal vardı. Otomotiv kablo olunca farklı bir iş kolu olarak örgütlenme çalışması oldu. Sonra Türk Metal orayı aldı. 1999 yılında ilk baş temsilci orada oldum. 2006 yılında da şubede mali sekreter olarak görev aldım. 2014 yılında da kadın kolları kuruldu ve ben Bursa sorumlusu oldum.

• Sendikaya üye olmak anayasal bir hak ve bugün hâlâ bu hakkın göz ardı edildiği ya da gasp edildiği örneklerle karşılaşıyoruz. Bu tartışma hakkında ne düşünüyorsunuz?

Ülkemizde bunun tartışılıyor olması trajikomik. Düşünebiliyor musunuz, anayasa vatandaşa bir hak veriyor ama bir başkası bu hakkı gasp ediyor. Patronlar, işçiler sendikaya üye olunca kendilerinin zarar edeceğini falan sanıyorlar. Aslında tam tersi... Sendikaya üye olan firmalar kurumsallaşıyor. Firmalar Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’na (MESS) dâhil olduklarında gerçekten farklı avantajlar elde ediyor.

• Metal sektörü için sözleşme dönemi geldi. Sendikanız taslağını açıkladı. Görüşmeler başladı. Siz açıklanan taslak hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bence çok makul bir taslak... Tamamlayıcı sağlık sigortasına eşin ve çocuğun dâhil edilmesi, yıllık iznin dışında 3 günlük geçerli nedene dayalı izin talebi gibi maddeler ve istenilen rakam da gayet makul bir rakam diye düşünüyorum. Ne olursa olsun en iyi sözleşmeyi yapacağımıza inanıyorum. Sıkıntılı ve zor bir süreç ama yine de güzel bir sözleşmeye imza atacağız.

Bitirirken…

Başkan Selda Tekman ile makamında görüştük. Özellikle kazada yaşadıklarını anlatırken gözlerinin dolu dolu olduğuna birebir şahit oldum. O duygu dolu anları bir fotoğraf veya video ile de aktarmak hatta kazadan fotolar kullanmak da mümkün olabilirdi. Ama hem kendisine hem temsil ettiği büyük camiaya en ufak bir zarar vermemek adına haberi bu şekilde yayınlamanın daha doğru olduğuna karar verdik.