'Orta Asya İçin Çok Geç Kaldık'

Haber: N. Nuri Yavuz

Bursa Görüş Gazetesi ilk sayısında ‘araştırmaya değer’ başlığıyla fahri konsolosluk kurumuna vurgu yaptı. ‘Bursa’da bu görevde bulunan isimler kimlerdir ve çalışmaları nelerdir’, ‘fahri konsolosluk neden önemlidir’, ‘kültürel ve ekonomik kazanımları nedir’ gibi sorulara odaklanarak konuyu araştırma gündemine aldı.

26 FAHRİ KONSOLOS

Yapılan araştırmaya göre Bursa’da 26 ülkenin fahri konsolosu olduğu belirlendi. Söz konusu ülkeleri Bursa’da fahri konsolos olarak temsil eden isimler ise şöyle:

Almanya/Sibel Sabina Cura Ölçüoğlu, Avusturya/Sedat Diniz, Belarus/Aybar Zekeriya Uluca, Belçika/Mehmet İbrahim Hızalan, Bosna Hersek/Muzaffer Çilek, Brezilya/Silvyo Benbassat, Estonya/Barış Kaya, Etiyopya/İnan Altınbaş, Fildişi Sahili/Vittorio Zagaia, Fransa/Nuri Cem Erbak, İngiltere/Hüseyin Durmaz, İtalya/Oya İzmirli, Kazakistan/Ahmet Çalık, Kırgızistan/Bilal Tutuş, Kosova/Fahrettin Gülener, Letonya/Yavuz İskenderoğlu, Litvanya/Berat Tunakan, Malezya/Cevdet Sefer, Moldova/Serkan Yazıcı, Nijer/Musa Şahin, Özbekistan/Ali Baklan, Polonya/Fatma Durmaz Yılbirlik, Sırbistan/Zarif Alp, Slovakya/Hüseyin Özdilek, Sri Lanka/Ahmet Yıldız, Ukrayna/Görkem Şehsuvar.

RÖPORTAJ DİZİSİ

Bursa kamuoyunun yakından tanıdığı bu önemli isimler ile ‘fahri konsolosluk’ üzerine gerçekleştirmeyi hedeflediğimiz röportajlar dizisine Özbekistan’ın Bursa Fahri Konsolosu Ali Baklan ile başlıyoruz.

• Kendinizden ve yaptığınız işten bahseder misiniz?

Çorum/Alaca doğumluyum. Uzun süre Sungurlu’da dış ticaret alanında yatırımlar yaptık. 1986 yılından bu yana 54 ülkeye gıda ihracatı gerçekleştiriyoruz. Firma olarak yurtdışı pazarına çalışıyoruz ve bu pazarlarda birçok farklı ülkenin firmalarıyla rekabet içindeyiz. Türkiye’de zeytinden baharata, kuru yemişten konserveye, bakliyattan turşuya kadar en geniş ürün yelpazesine sahip firmayız ve 3 bin 200’e yakın barkod ürünümüz var. Baktat Grup olarak Sungurlu, Gemlik ve Manisa’da ikişer toplam 6 fabrikamız var. 35 yıl tüm şirketlerin yönetim kurulu başkanlığını yaptım. Sonra iş yükünü azaltma kararı aldım ve şuan Baktat Zeytin AŞ’nin Yönetim Kurulu Başkanıyım. Evliyim, iki oğlum bir kızım var.

• Bursa’ya gelişiniz nasıl oldu?

1988 yılında İzmir Gıda Fuarı’ndan İstanbul’daki bir fuara geçerken Gemlik’e uğradık. Ve bölgenin zeytin üretimi dikkatimizi çekti. Zeytin fabrikalarıyla görüşmek istedik. Tabi o tarihte Gemlik’te hep küçük işletmeler vardı. Çeşitli görüşmeler yaptık ve küçük bir işletmeyle anlaştık. Konserve ve turşu gibi benzer ürünleri ürettirmeye başladık. 1994 yılında o işletme küçük gelmeye başladı.  1963 yılında kurulmuş Gemlik Yağ Sanayi fabrika yerini satın aldık. Orayı yeniden yaptık ve 1995 yılında konserve ve gıda üretim tesisi olarak hizmete açtık. 1988-1994 arası sürekli Gemlik’e gelip gittim. 1994 yılından itibaren Gemlik’te ikamet etmeye başladım.

• Neden bir başka ülke değil de Özbekistan’ın fahri konsolosu oldunuz? Ve nasıl bir süreç yaşandı?

Artan ihracat hacmiyle birlikte Türkiye’deki üretimden kaynaklanan ürün teminindeki sıkıntı nedeniyle Baktat Gıda olarak 2018 yılında Özbekistan’da yatırım yaptık. Ki Özbekistan gerçekten bir tarım ülkesi. Alihan Organik markası ile aromatik bitki ve kuruyemiş üretmeye başladık. Ve sözleşmeli ekimler yaptırıyoruz. Bunun yanında 49 yıllığına kiraladığımız 20 bin dönüm arazi üzerinde aromatik bitki, çeşitli kuruyemiş ve sebze ile meyve üretimi gerçekleştiriyoruz. Özbekistan’ı Orta Asya’da tarımın merkezi haline getirmeyi hedefledik. Bu kapsamda bizi tanıdılar ve Özbekistan’ın Türkiye’de ilk fahri konsolosluğu görevi teklif edildi. Resmi prosedürün tamamlanması ile geçen sene Eylül ayı itibariyle Bursa’da Fahri Konsolosluk Ofisimiz faaliyete geçti. Ülkeler genellikle fahri konsolosluk için tanınmış ve toplumda sevilen isim yapmış şahıslara teklif götürüyor.

• Peki, fahri konsolosluk neden önemlidir?

Fahri konsoloslar; diğer devletler ile Türkiye Cumhuriyeti arasında ekonomik, ticari, sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olunması ve ülkelerin tanıtımına en üst düzeyde katkı sağlamanın yanı sıra pasaport, seyahat belgesi ve bu devlete gitmeyi arzu eden kişilere gerekli işlemlerin nasıl yapılacağı konularında yardımcı olunması amacıyla faaliyette bulunmaktadırlar. Ticaret ile başlayan karşılıklı güven, daha yakın ilişkilerin kurulmasını sağlıyor. Taraflar arsında köprü oluyorsunuz.  Mesela önceki yıl yapılan seçimlerde gözlemci olarak görevlendirilmiştim.

• Yeni Özbekistan hakkında kısaca bilgi verir misiniz?

Özbekistan bu sene bağımsızlığının 30. yılını kutluyor. Türkiye Özbekistan’ın bağımsızlını tanıyan ilk ülke. Özbekistan, ayağa kalkmış, uluslararası arenada kendi sözüne ve itibarına sahip bir ülke. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in liderliğinde ‘Yeni Özbekistan - Üçüncü Rönesans’ vizyonu doğrultusunda büyük bir kararlılıkla hedeflerine ilerliyor. Son beş yıldır ülkelerinde büyük çaplı demokratik değişimler yaşandı. Bölge ülkeleri arasında ekonomik, kültürel ve beşeri ilişkilerimiz hızla gelişmektedir.

• Siz ne tür çalışmalar yapmayı planlıyorsunuz?

Görev alanımız Bursa olmakla birlikte; tekstilden makinaya, kimyadan otomotive kadar Bursa’nın sektörel çeşitliliği nedeniyle Ticari Ataşelik gibi bir misyon üstlendik. Özbekistan ile ticari bağlantı kurmak isteyen işadamlarımıza veya Türk işadamlarıyla tanışmak isteyen Özbek girişimciler arasında köprü vazifesi yapıyoruz. Bunun yanı sıra elbette bölgemizde yaşayan Özbek vatandaşlar ve Bursa’da öğrenim gören Özbek öğrenciler ile yakın ilişkiler kurduk. Onların değişik konulardaki meseleleri ile ilgileniyoruz. Kamu yöneticileriyle yakın ilişkiler içerisindeyiz. Bu anlamda; Türkiye Büyük Millet Meclisi Türkiye-Özbekistan Parlamentolar Arası Dostluk Grubu Başkanlığını Bursa Milletvekilimiz Sayın Osman Mesten’in yapıyor olması da önemli bir avantaj. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sayın İbrahim Burkay ve Bursa Ticaret Borsası Başkanı Özer Matlı ile de görüşüyoruz. Yakın zamanda Bursa’dan Özbekistan’a bir ticaret heyetinin gitmesini planlıyoruz. Kısacası Biz Fahri Konsolosluk olarak Özbekistan ile Bursa arasında irtibat noktası gibiyiz. Geçenlerde Yıldırım Belediyesi, Özbekistan’ın Ankara Büyükelçiliği ve EkoAvrasya Vakfı iş birliğiyle ‘İpek Yolu’nun Kalbi Özbekistan’ konulu fotoğraf sergisi açtık.

• Özbekistan ile ülkemiz ve şehrimizin ticari ilişkileri hakkında bilgi verir misiniz?

Özbekistan önemli doğal kaynaklara sahip. Ayrıca yüksek kapasitede pamuk üretimi mevcut. Bursa da tekstil kenti olduğu için geçmişten gelen bir bağlantı söz konusu. Öte yandan Özbekistan-Türkiye toplam ticaret hacmi, 3 milyar dolar seviyesinde. Burada iki ülke de 5 milyar dolarlık ticaret hacmi hedef için çalışmalar yapılıyor.

Bu yılın ilk 7 ayında Türkiye’den Özbekistan’a 1 milyar dolara yakın ihracat yapılmış. Yüzde 80’lik artış yaşandı. Bursa’da ise 30 milyon dolarlık bir ihracat söz konusu. Özbekistan’ın dış ticaretinde Türkiye, yüzde 5,8’lik pay ile beşinci sırada bulunuyor. Özbekistan’ın ihracatında ülkemiz, yüzde 6,7 oranıyla Çin ve Rusya’nın ardından üçüncü, ithalatında ise yüzde 5,1’lik payla Çin, Rusya, Kazakistan ve Güney Kore'nin ardından beşinci basamakta yer alıyor. Öncelikli hedefimiz bunu artırmak.  Özbekistan Türkiye'ye iplik, bakır, gıda ve tekstil ürünleri, Türkiye ise Özbekistan’a inşaat malzemeleri ve ekipmanları, makine ve teknoloji, tekstil ve gıda ürünleri satıyor. Türk iş adamları, tekstil, mobilya, inşaat, tarım, bahçecilik ve seracılığa yatırım yapabilir. 35 milyon nüfusla bölgenin en önemli ekonomilerinden olan Özbekistan, Türk iş adamları için cazip bir ülke.

• Peki, Bursa’nın Özbekistan’a olan 30 milyon dolar seviyesindeki ihracatını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu yeterli bir rakam değil. Tabi salgın etkisi olmasaydı bu rakamın 3-4 katı görülebilirdi. Salgından dolayı iki yönlü trafik de etkilendi. O ülkenin bizim ürünlerimize ihtiyacı var bizim de o ülkede yetişen bazı ürünlere gerçek manada ihtiyacımız var.

• Türkiye ve Bursa’dan Özbekistan’a ulaşım hakkında bilgi verir misiniz?

Ülkemizden Özbekistan’a tek ulaşım karayoluyla sağlanıyor. Zaten Özbekistan’ın herhangi bir denize kıyısı olmadığı için suyolu ulaşımı yok. Biliyorsunuz Özbekistan, İpek Yolu güzergâhında ve demiryolları da lojistik ihtiyacına katkı sunacak. Hava ulaşımı açısından ise Özbekistan’a THY’nin haftada 4 gün kargo uçağı, özel bir havayolu şirketinin de her gün bir uçağı gidiyor. Bursa olarak havayolu ulaşımında en büyük şansızlığımız İstanbul’a yakın oluşumuz.  Bursa’nın Özbekistan ile olan ticareti arttıkça bu gündeme gelebilir ve biz de üzerimize düşen görevi yerine getireceğiz.

• Ülkemiz yatırımcıları, neden Özbekistan’a yatırım yapmalı?

Türkiye olarak biz, Orta Asya ülkeleriyle ticari ilişkilerde geç kaldık. Türk’ün Türk’ten başka dostu olmaz. Özbekistan yeniliğe açık ve Türklere kucağını açmış bir ülke. Orada en çok yatırımı ülkemiz yatırımcılarının yapmasını isterim. Çünkü şu anda Almanlar, Hollandalılar, Koreliler, Çinliler Özbekistan’a müthiş derecede yatırım yapıyor. Tekstil ağırlıklı gidiyor ama otomotiv de gelişiyor. Şuanda Özbekistan’da 5 otomobil fabrikası var. Savunma sanayii için çalışmalar yapılıyor. Tarım zaten birinci planda ki tarıma elverişli en fazla arazisi ve uygun nüfusu olan ülke Özbekistan.  Özbekistan’ın 5 ülkeyle sınırı var, komşularıyla ilişkileri iyi ve 5 bölgeye de rahatlıkla ürün satabiliyor. Birçok ülkeyle gümrüğü yok. Avrupa Birliği (AB) ile yapılan en son anlaşmada 600’e yakın ürünün gümrüksüz geçişine imza atıldı. İş yapma kolaylığı yüksek. 2 saatte şirketinizi kurabilirsiniz.