Karagöz, Kukla ve Gölge Oyunları Festivali Üzerine

Karagöz, Bursa’nın kadim geleneğidir.

1994 yılında Hayali Şinasi Çelikkol’un önderliğinde bir grubun başlattığı festival, BKSTV ve Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin el vermesi, UNIMA’nın sanatsal desteğiyle devam etmektedir. 2005 yılına kadar her yıl, sonraki yıllarda iki yılda bir karagöz, kukla ve gölge oyununu sevenlerin buluştuğu etkinlik haline gelmiştir.

Bu yılki festival 15-19 Aralık arasında yapıldı. 15 Aralık günü öğleden sonra (14.00) Tayyare Kültür Merkezi’nde Salıncak oyununu seyrettim. Çekirge Karagöz Gölge Tiyatrosu’ndan Hasan Mert Karakaş gösterisiydi. Karagöz, Hacivat’ın salıncağını kiraya verir. Kiralayanlar Laz, Bebe Ruhi gibi tipik gölge oyunu karakterleridir. Hikâye basit, ama her zaman seyrediliyor. Sonrasında (16.00) Karagöz Müzesi’nde Tokat’tan gelen Kemal Atan Gür’ün Abdurrahman Paşa oyununu seyrettim. Programda Kuyu oyununun sahneleneceği yazılmıştı, ama oyundan birkaç dakika önce değişiklik yaptı hayali Kemal Atan Gür. Abdurrahman Paşa kızını evlendirmek istiyor. Kızla evlenmek isteyen birçok kişi vardır. Karagöz kızın evlenmesini istemediği için her karaktere ayrı ayrı mazeret üreterek evlenmeye engel olmaya çalışır. Güldük, eğlendik. Hayali, yerel ağzı çok güzel kullanıyor. Eyvallah. Peki, gelenek nerede?

16 Aralık’ta bir gölge oyunu gösterisine (14.30) bir de panele katıldım (15.30). Yer Uludağ Üniversitesi Mete Cengiz Kültür Merkezi’ydi.

Hayali Nevzat Çiftçi, gösterisinde Bursa’nın simgelerinden Duaçınarı’nı konu edinmiş. Diyecek sözüm yok. Karagöz, ağacı kesmek isteyenleri engellemeye çalışıyor. Nevzat Çiftçi çocuklarla konuşarak hikâyeyi anlatırken sürekli kesintiler oldu. Problemleri teknik aksaklık diyerek geçiştirdi.

Panelin Moderatörü Enis Ergün’dü. Konuşmacılar ve Konular: Nilüfer Zeynep Özçörekçi Göl “Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi ve Kültürel Miras Değeri Olarak Karagöz”, Nazlı Miraç Ümit “Karagöz Bilimi Mümkün mü? Karagöz Araştırmalarının Dünü - Bugünü”, Yücel Özdemir “Türkiye’de Güzel Sanatlar Fakültelerinde Kukla Eğitimi Üzerine Değerlendirme”, İbrahim Öztahtalı “Gölge Oyununda Yeni Arayışlar”. Konuşmalar bittikten sonra birkaç eleştiri geldi. Cevaplar verildi. Egolar ortaya çıktı. Sitemler oldu.

Tiyatro alanında yıllardır çözülemeyen problemler yine ve yine dile getirildi. Güzel Sanatlar Fakültelerinin ders programları ve akademisyen yetersizliği, Karagöz Enstitüsü’nün kurulması, Karagözcüler yetiştirilmesi gibi.

Eskiden festival olduğunda büyük bir heyecanla koşa koşa oyun seyretmeye giderdim. Artık eskisi kadar heyecan duymuyorum. Komedi her şeyin önüne geçmiş. Karagöz’ün halk karakteri olduğu, halkın sesi olması gerektiği unutuluyor.