5G’nin Yolunu Açan Türk

Huawei…

Çin’in gelecek vaat eden bir geleceği olması anlamında bir sözcük.

Çin ve 5G teknolojisi ile ilgili olarak anlatacaklarımızı okumaya başlamadan önce Huawei’nin, Bilkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Erdal Arıkan’ı Çin’de nasıl karşıladıklarını ve ödüllendirdiklerini anlatan, Oscar törenine benzer şu videoyu (https://www.youtube.com/watch?v=lIirmysmJC4) izlemenizi öneririz.

Bilmem Erdal Arıkan adını hiç duymuş muydunuz…

Bizde de ona böyle törenler yapılmış mıdır…

Değerli medyamız Erdal Arıkan’dan yeterince söz etmiş midir…

Ünlü futbolcular kadar para kazanmış mıdır…

Neyse, biz biraz söz edelim. 1958 doğumlu Erdal Arıkan, polar kodlar konusunda 2008 yılında bir makale yazan ve bu makale ile 5G teknolojisinin geleceğini etkileyip, 5G’nin yolunu açan bir bilim insanımız. Çinliler de bunun farkında oldukları için videodaki o karşılamayı yapıyorlar zaten.

Arıkan 1977 yılında ODTÜ Elektrik Mühendisliği Bölümü’nü kazanıyor ve okumaya başlıyor. Ancak daha birinci yılın ortasındaki boykotlar nedeniyle okulu bırakıp, ABD’de CalTech’e geçiyor ve enformasyon kuramını oluşturan Shanon’un 1948 tarihli bir makalesinde ilgilendiği, bitleri yüksek hızda taşırken oluşan gürültüyü nasıl ortadan kaldırabilirim sorunuyla ilgilenmeye başlıyor. Shanon’a göre bitleri taşımada bir sınır vardı ve bu sınır “Shanon sınırı” olarak adlandırılıyordu.

Sonraları doktora tez hocası olan Galleger de Shanon sınırı ile uğraşıyor ve ona LDPC olarak adlandırdığı bir çözüm buluyor. Daha sonra Arıkan bu sorunu “kanal kutuplaşması” denilebilecek bir yolla çözmeyi başarıyor ve bunu 2008 yılında bir makalesinde yayımlıyor. Bu çözümde gürültü, bir kanalın kopyası olan diğer kanala aktarılıyor ve sonuçta biri gürültüsüz, diğeri ise tümüyle gürültü olan iki kanal elde ediliyordu. Ancak bunlar için Arıkan patent alma zahmetine bile girmemiş, Amerika’ya gidip konferanslar vermiş ve Türkiye’ye geri dönmüştü.

İyi de bunlarla Çin’in ilgisi ne?

1987 yılında eski askeri bir mühendis olan Ren Zhengfei, Çin’de telekom ekipmanı yapan Huawei adlı bir şirket kuruyor. Huawei 2003 yılında Cisco’nun bir yazılımını kopyaladığını itiraf etse de yoluna devam ediyor. Huawei’nin en büyük rakibi ise Kanada merkezli Nortel. 2004 yılında Brian Shields adlı bir Nortel güvenlik uzmanı, Çin merkezli bilgisayarların Nortel’den yüzlerce belge indirdiklerini keşfediyor. Nortel ise 2009 yılında iflas başvurusu yapıyor.

Bu arada bir zamanlar Nortel’in Ottawa’daki araştırma laboratuvarında araştırma başkanı olarak çalışan ve ABD’de 470 patenti olan Wen Tong, 2009 yılında Huawei’de çalışmaya başlıyor.

Şimdi dikkat…

Erdal Arıkan’ın makalesindeki kutupsal kodlar kavramı Wen Tong’un dikkatini çekiyor ve Tong bir laboratuvar yapılandırarak Huawei’den konunun araştırılması için 600 bin dolar istiyor.

Sonuç: Bugün Huawei, kutupsal kodlar konusundaki patentlerin üçte ikisinden fazlasına sahip.

Arıkan 2011 yılında kendi küçük şirketini kuruyor, Qualcom ve Seagate gibi şirketlere öneriler yapsa da ilgilendiği konu onların ilgisini çekmiyor. 2012 yılında Huawei ile görüşse de onlardan para almıyor ve 2019 yılında bu konudaki çalışmaları nedeniyle Shanon Ödülü’nü alıyor. Kısaca ABD’nin, başkanlığı döneminde Trump’ın TikTok ve WeChat’i yasaklama konusunun temelinde Huawei ve 5G yatıyor. 2018 yılında Kanada’da tutuklanan Ren ZhengFei’nin kızı Vancouver’de ev hapsinde üç yıla yakın tutulduktan sonra, Çin’de tutuklu iki Kanadalı karşılığında 2021 yılı Eylül ayı sonunda serbest bırakılıyor.

Prof. Dr. Erdal Arıkan

Huawei’nin Finansal Şefi olan Ren ZhengFei’nin kızı Meng Wanzhou, 2018 yılının Aralık ayında Meksika’ya giderken Kanada Vancouver Uluslararası Havaalanı’nda verdiği bir mola sırasında tutuklanıyor. Suçlama, 2013 yılında HSBC Bankası’nı Huawei’nin İran’daki iş anlaşmaları konusunda yanlış yönlendirmesi. ABD, bankanın İran’a karşı yaptırımları kırmasına neden olduğu için Meng Wanzhou’nun suçlu olduğunu iddia ediyor. Meng Wanzhou Kanada’da üç yıldır ev hapsinde tutuluyor. Ayrıca bu tutuklama Ottawa ile Pekin arasındaki ilişkilerin sertleşmesine ve tutuklamadan sonra Çin’in casusluk suçlamasıyla iki Kanada vatandaşını tutuklamasına da yol açmış durumda.

‘5G konusunda, Çin’in gelecek vaat eden bir geleceği nasıl oluyor?’un özeti işte böyle…

NOT: Bu makale Necmi Gürsakal’ın “Yapay Zekâ-Fareli Köyün Kavalcısı”, Dora Yayınevi, 2021 adlı kitabından derlenmiştir.