Othello

Bursa Devlet Tiyatrosu’nda uzun yıllardır Shakespeare’in bir oyunu sahnelenmiyordu. 1972-73 sezonunda Hırçın Kız ve 1987-1988 sezonunda Venedik Taciri’ni seyirciyle buluşmuştu.  

Son birkaç yıldır, Bursa Devlet Tiyatrosu’nun Shakespeare’in Hamlet oyunu konuşuluyordu. Salgın başlayınca bu düşünce unutuldu. Az kadrolu oyunlar ön plana çıktı. En sonunda müdür-sanat yönetmeni Arzu Tan Bayraktutan Othello’yu gündemine aldı. Son Balkan Ülkeleri Festivali’nde Vlad Trifaş’ın yönettiği (d. 1989, Romanya-Buzau) Tartuffe çok beğenildi. Böylece yönetmen kim olacak sorusu cevabını buldu.   

Othello daha önce Bursa’da iki kere sahnelenmişti. İstanbul Devlet Opera ve Balesi on yıl önce Osmangazi Sahnesi’nde bale olarak, Makedonya Üsküp Türk Tiyatrosu ise 2018 yılında suyu kullanarak şiddeti, kıskançlığı ve aşkı anlatmıştı. 

8 ve 9 Haziran’da Othello’nun seyirci provası yapıldı. Oyuncular hazır, dekor, kostüm ve ışık tasarımı hazır, seyirci hazır, ama genel müdürlük sezonu Ekim ayında açtığı için prömiyer için bekleyeceğiz. Şaka gibi. İnternette oyunla ilgili ne haber ne de fotoğraf var. Sanki hayali bir oyun seyrettim. 

Shakespeare’in oyunu klâsik. Dünyada binlerce kere, Türkiye’de birkaç on kere sahnelenmiş. Yönetmen Vlad Trifaş (d. 1989, Romanya-Buzau). Daha önce Tartuffe de harikalar yaratmıştı. Oyunları sadece yönetmiyor, müziklerini de yapıyor. Rock müzik onun rejisine büyük katkı sağlamış.

Oyunda kovalar sahne geçişlerinde işlev kazanmış. İçlerine doldurulan kum su gibi düşünülmüş. Söylenen repliklerdeki metaforları (ölüm gibi.) anlatırken kullanılmış. Daha önce bu tarz bir oyun seyretmemiştim.  

Oyuncular, özellikle ‘mezun sanatçı’lardan seçilmiş. Bu tabir önemli. Kadrolu değil, figüran hiç değil. Dört yıl tiyatro eğitimi almış, ama yevmiye ile çalışıyor. 2019 yılında kadroya geçmek için mücadele başlattılar. İstedikleri tam anlamıyla olmadı. Yine de onlarla yıllık sözleşme imzalandı. Maaşları arttı, sosyal haklar elde ettiler.

Oyunda rol alan oyuncuların hiçbiri kadrolu değil. Bu çok doğru seçim olmuş. Başarılı oyunlar dahi tayin veya emeklilik yüzünden bir-iki sezon sahnelenip repertuardan kaldırılıyordu. Tabii bir de kadroluya yönetmen beğendirmek lâzım.

Buraya oyunun konusunu uzun uzun yazmayacağım. Karakterleri ayrıntılı tanıtmaya gerek yok. Çünkü kâğıda ve mürekkebe zam geldi. Oyunun konusunu, karakterleri ayrıntılı olarak anlatan onlarca internet sitesi var. Bir zahmet oralara bakın. Anahtar kelimeler şunlar. Venedik, Kıbrıs, aşk, kıskançlık, savaş, şiddet.

Oyuncular: Emre Nurettin Örük (Othello), Rabia Tutal (Desdemona), Ali Bircan Teke (Cassıo), Salih Cem Şener (Iago), Işıl Öztürk Sehlikoğlu (Emilia), Sıdıka Derya Gümral (Bianca), Diyar Gönülalçak (Lodovico), Adnan Tunalı (Brabantino), Nergiz Acar (Soytarı), Acan Ağır Aksoy (Roderigo).

Rabia Tutal’ı daha önce sadece Sonum Başlangıcımdır oyununda seyretmiştim. Othello’da hatasız, eksiksiz bir karakter çizdi. Yıllardır neredeymiş. Salih Cem Şener, Emre Nurettin Örük yıllarca unutamayacağım performans gösterdiler.

Üç saat süren oyunda, yönetmen hikâyeyi klâsik anlatımdan çıkarmış. Günümüz tiyatro anlatım diline (postdramatik) yaklaştırmış. Hareketli, yer yer eğlenceli bir oyun ortaya çıkmış.