Herkes her şeyi biliyor. Bakın şimdi yazacaklarımı da herkes biliyor.
Anlatırken herkes kafasını sallıyor. “Evet, evet” diyor. “Karbonsuzlaşalım” diyor. “Karbon-nötr olalım” diyor. “Olabiliriz aslında” diyor. Diyor da “Bunu nasıl yapacağız,” demiyor.
Aklımda çok soru var.
Hangi sektör ne yapacak? Nasıl yapacak? Nereden başlayacak? Daha başlamadılar mı? 2053 karbon-nötr hedefine nasıl ulaşılacak?
Yoğun karbon kullanımı olan çimento, demir-çelik, kimyasal madde ve plastik üreten endüstriler karbon salımlarını nasıl azaltacaklar? Plan yapıyorlar mı?
Bu endüstrilerin doğrudan emisyonları ya kimyasal reaksiyonlar ya da çok yüksek sıcaklık gerektiren süreçler sonucunda ortaya çıkıyor. Fosil yakıt, en çok da kömür kullanıyor bu endüstriler. Kömürden çıkabilecekler mi? Hali hazırda var olan bu tür tesislerin temiz enerjiye geçişleri nasıl olacak? Bulundukları bölgeye uygun yenilenebilir enerji kaynağının araştırmasını yapıyorlar mı?
Ana endüstriler tedarik zincirlerinden karbon ayak izlerini soracaklar mı?
Çelik veya çimento üretiminde karbon azaltımına gittiler diyelim. Bu durum ürünleri nasıl etkileyecek? Yıllardır benimsenen kalite kriterlerinde, örneğin yapı standartlarında buna göre değişiklik yapılacak mı?
Endüstriyel kuruluşlar karbonsuzlaşmanın bir AR-GE gerektirdiğini biliyorlar mı? Bu yatırımı yapmaya başladılar mı? Bu işleri yürütebilecek personel istihdam ediyorlar mı? Çevre mühendisi istihdam etmeye başladılar mı mesela? Yoksa her şeyi yine kendileri mi biliyorlar hala?
Ülkemizdeki endüstrinin karbonsuzlaşması nasıl teşvik edilecek? Karar vericiler ve endüstri bir araya gelip çözüm yolları araştırıyorlar mı? Endüstrinin karbon hedefi koyması yasal olarak beklenecek mi? Kirli süreçlere kredi verilecek mi?
Kömürden çıkabilecek miyiz? Kömür ekonomisi neye dönüşecek? Kömürle geçinenler için neler düşünülüyor?
Karbon piyasası çalışmaları ne durumda? Endüstriyel süreçlerde karbon kullanımının bedeli ne zaman belli olacak? Ülkemizdeki emisyon ticaret sistemi nasıl olacak?
Enerjiyi verimli kullanmakla ilgili nasıl çalışmalar yapılacak? Gerçek uygulamaları ne zaman göreceğiz? Planlar raflardan kalkıp, sayfaların içinden çıkıp hayatın içine ne zaman karışacaklar?
Binalardaki enerji kayıpları için ne yapılacak? Isınma sistemlerimizde nasıl değişiklikler yapılacak?
Kamu binaları da karbonsuzlaşacak mı? Üniversiteler, kampüsler, binalar, evler…
Ulaşımda elektrikli araç girişimini destekliyoruz, ama altyapımız buna ne zaman hazır olacak? Elektrik üretim ve dağıtım şirketleri bu dönüşüme nasıl hazırlanıyorlar?
Karbon yutaklarımızla ilgili neler yapacağız? Yanan ağaçlarımızın boşluğunu nasıl dolduracağız? Minicik fidanlar dikmek onların yerini tutacak mı? Plan nedir?
Bunca işi nasıl yetiştireceğiz önce 2030’a sonra 2053’e?
Hazır mıyız dönüşüme?