Geçen hafta Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan başvurular ve sonuçlananların yüzdelik dağılımlarını paylaşmıştım. Konu uzun olduğu için bugün de aynı konudan devam ediyorum. Konu şüphesiz tüm vatandaşlarımızı ilgilendiriyor ve haklarımızı nasıl kullanmamız gerektiğini içeriyor.
Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
Açık Ayıp: Mal ya da hizmetlerde hemen görülebilecek, fark edilebilecek özürler, bozukluklar, eksiklikler, defolar ve kusurlardır. Açık ayıplarda hak arama süresi 30 gündür.
Gizli Ayıp: Mal ve hizmetlerin kullanım süresinde ortaya çıkan ayıplardır. Ancak, bu ayıplar yanlış kullanımdan değil, mal ya da hizmetin özelliğinden, kalitesizliğinden, standarda aykırılığından, imalat ve üretim hatalarından kaynaklanabilecek ayıplardır. Gizli ayıplarda hak arama süresi 2 yıldır. Ancak, ayıp ortaya çıktığında beklemeden ilgili yerlere başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Hileli Ayıp : Tüketicilerden hile ile gizlenmiş ya da satıcı veya sağlayıcının ağır kusuru olan mal ve hizmetlerdeki ayıplardır. Hileli ayıplar ne zaman ortaya çıkarsa tüketici hakkını arayabilir. Hileli ayıplarda zaman aşımı yoktur.
Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür. Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir.
TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARI
1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,
seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir.
ÜRETİCİNİN SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ
“İmalatçı/üretici aşağıdaki durumlardan birini ispatladığı taktirde malın sebep olduğu zarardan sorumlu tutulamaz:
a. Malı piyasaya sürmemiş olması,
b. Malın, satılmak gayesiyle veya ticari faaliyetlerin seyri sırasında üretilmemiş olması,
c. Tüm hal ve şartlar göz önünde bulundurulduğunda, zarara sebep olan ayıbın, mal piyasaya sürüldüğünde mevcut olmaması,
d. Malın teknik düzenlemesinin ayıba neden olması,
e. Mal piyasaya sürüldüğünde mevcut bulunan bilimsel ve teknolojik bilgilerin, ayıbın varlığının bilinmesine imkan vermemesi,
Taksitle satış sözleşmesi yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.
Tüketici, yedi (7) gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir. Ancak, kredi kartı ile taksitli ödemek demek, taksitli satış sözleşmesi yaptınız anlamına gelmez. Eğer bir ürünü mağazada görerek, inceleyerek ve peşin ödeyerek almış iseniz, onu iade etme imkanınız yoktur. Ancak ayıplı olduğunu kanıtlamanız gerekli. Oysa taksitli satış sözleşmesi yaparsanız iade etme süreniz 7 gün, internetten yaptığınız alış verişler içinse 14 gündür.
Cayma hakkı denilen bu hakkı kullanabilmek için ürünü nasıl satın aldığınıza dikkat etmeniz gerekli. Ayrıca aldığınız her ürüne ait fiş, fatura, teslimat formu gibi resmi evrakları da almayı ihmal etmemeniz gerekiyor.
Tüm alış-veriş yapanlara problemsiz ticaretler diliyor ve her alış-verişte devletin yanınızda olacağını bilmenizi istiyorum.