Kültürümüzde Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluklarındaki Ahilik Sistemine kadar uzanan «Tüketicinin Korunması» kavramı “güçlüler karşısında zayıfların korunması” ihtiyacından doğmuş olup, tüm Dünyada temel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir.
Tüketicinin korunması ile ilgili kurallar sadece tüketiciyi değil, belli standartta ve kalitede mal ve hizmet üretimini sağladığı için aynı zamanda üreticileri ve dolayısıyla ülke ekonomisini de korumaktadır.
Anayasamızın 172 nci maddesi:
“Devlet tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirleri alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.”
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun:
“Tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenler.”
AMAÇ; ”Bilinçli Tüketici, Basiretli Tacir”
Tüketici Hakem Heyetlerine ulaşan şikayetlerin% 50’sini Ayıplı Hizmet ve Ayıplı Mal oluşturmaktadır.2021 Yılında Görülen Uyuşmazlıkların %52’si Tüketicilerin Lehine Sonuçlandı.Tüketici hakem heyetlerine 2021 yılında toplam 537.479 adet başvuru yapılmış olup, 630.852 adet karar verilmiştir.
Tüketici hakem heyetlerine 2021 yılında yapılan başvuruların ürün ve hizmet bazında değerlendirilmesi neticesinde; sırasıyla en çok
➤internet abonelikleri (51.514 adet, % 9.5),
➤ayakkabı (38.564 adet, % 7.1),
➤cep telefonu (36.959 adet, % 6.8),
➤kredi kartı üyelik ücreti (28.668 adet, % 5.3),
➤mobilya (19.894 adet, % 3.7) ve
➤ GSM aboneliği (18.436 adet % 3.4) konularına ilişkin başvuru yapıldığı görülmüştür.
Yapılan başvuruların sektör bazında değerlendirilmesi neticesinde ise; sırasıyla en çok
➤ Perakende Ticaret Sektörü (248.866 adet, % 46.3),
➤ Abonelik Hizmetleri Sektörü (98.417 adet, % 18.3)
➤ Finansal Hizmetler Sektörü (69.819 adet, % 13) konularına ilişkin başvuru yapıldığı görülmüştür.
Tüketici hakem heyetleri, 2021 yılında yaklaşık 870 Milyon TL değerinde uyuşmazlık tutarını değerlendirme konusu yapmıştır.
Tüketiciler için etkin ve masrafsız bir hak arama yolu olan Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı 1 Ekim 2022 Tarihi itibari ile,15.430 TL’den 30.000 TL’ye çıkartılmıştır. Ayrıca, tüketicinin yerleşim yeri veya tüketici işleminin yapıldığı yerde karar veren tüketici hakem heyetinin bulunmaması halinde, tüketicilerin herhangi bir hak kaybına uğramadan o yer kaymakamlıklarına başvuru yapılabilmesine imkan sağlanmıştır.30.000 Türk Lirası ve üzerindeki uyuşmazlıklar için,Tüketici Hakem Heyetleri yerine, Tüketici Mahkemelerine başvuru yapılmaktadır.
İl veya ilçe Tüketici Hakem Heyetinden hangisine başvuru yapılabileceğini belirleyen ve bugüne kadar süregelen “parasal sınır” ayrımı ortadan kaldırılmış olduğundan, tüketicilerin tercihlerine bağlı olarak başvuru yapabilecekleri yetki çevreleri genişletilmiştir.
Perakendecilerin iki şapkası vardır.
Birincisi satıcı olmaları sebebiyle, tüketicilere karşı yasal olarak sorumlu olup,tüketici haklarına ve ilgili yasal mevzuata uygun mal satmak zorundadırlar.
İkincisi, kendileri de yaşamlarını sürdürebilmek için, nihai tüketici olarak mal vehizmet satın almaktadırlar.
Bundan dolayı da hem satıcı hem de tüketici olarak sorumluluklarını ve haklarını bilmeleri gerekir.
Bu sebeple, tüm perakende sektöründe firma sahibi ve yetkilileri ile firma çalışanlarının eğitilmelerini ve bilgilendirilmelerini zorunlu tutan ve sağlayan bir yasal düzenlemeye gereksinim vardır.
Unutulmamalıdır ki; Tüketiciyi Koruma Kanunu vardır. Üreticiyi veya Satıcıyı Koruma kanunu yoktur.
Sevgili okurlar, konu çok uzun ama bir o kadar da önemli olduğu için sizlerisıkmamak adına, haftaya devam edelim. Hepinize kaliteli günler diliyorum.