Bu haftaki yazımı bir önceki yazımın devamı olarak kaleme aldım. Esasında bu gazetedeki makalelerimi bir nevi tümden gelim yöntemi ile genelden özele doğru inen bir akış içinde yazmaktayım. Bursa’da kentsel dönüşüm konusu yeni bir konu olmadığı gibi gözlerden uzak bir konu da değildir. Hatta en sık konuşulan, eleştirilen, çözümler getirilen ve kent üzerinde kritik bir değeri olduğu kabul edilen bir konudur, aynı zamanda da önemli bir sorundur.
Henüz bu ay içinde Kasım başlarında; konuyla ilgili Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) İnşaat Konseyi, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Bursa Şubesi, Mimarlar Odası Bursa Şubesi, İnşaat Müteahhitleri ve Sanayicileri İş İnsanları Derneği (İMSİAD) tarafından kurulan ortak çalışma grubunca hazırlanan ‘Bursa Kentsel Dönüşüm Raporu’ geçtiğimiz haftalarda açıklandı.
Rapor için bir araya gelen kurumlar ve aktörler takdire değer bir metne imza atmışlar. Dikkatlice incelendiğinde Raporun Bursa’da kentsel dönüşüm için işlevsel bir çerçeve ve içeriğe sahip olduğu ve önemli tespitler içerdiği görülür.
Kentsel dönüşüm, her şeyden önce dillere pelesenk edilen “orta akıl” denilen o asgari müştereklerde azami gayretle birleşmeyi ve işin gereğini el birliği ve fikir bütünlüğüyle gerçekleştrimeyi gerektirir. “Hiç birmizin aklının hepimizin aklı kadar olamayacağı” gerçeğinden hareketle Bursamızın tüm dinamiklerini sürece dahil etmek, bununla birlikte rasyonel ve etkili bir yöntemle çalışmak işin gereğidir. Ama bu ortak akıl, “işlevsel bir ortak akıl” olmalıdır. Yani iyi işleyen ve işe yarayan…
“Yönetişim” dediğimiz çağımızın yeni yönetim anlayışına uygun bir şekilde olması gereken aktörleri yerli yerince konumlandırıp interaktif bir metodla “tespitleri-tenkitleri-teklifleri” bir araya getirmeliyiz. Sinerjiyi ortaya çıkardıktan sonra “vizyon-strateji-plan-program-proje-uygulama” silsilesini takip eden süreçlerde kentsel dönüşüm için en uygun ve en etkili çerçeveyi ortaya koyabiliriz.
Az önce değindiğim gibi konuyla alakalı meslek odaları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, belediyeler, mevzuyla bağlantılı il müdürlükleri, mahalle muhtarları, site ve apartman yöneticileri, müteahhit ve ilgili diğer iş insanları, finansman sağlayıcılar, hemşehri dernekleri ve mahalle birlikleri bu sürecin içine dahil edilmelidir.
Peki ana konular neler olmalıdır? Yani yukarıda saydığımız bu kesimler hangi konulara odaklanmalıdır? Öncelikle ve süreç içinde dikkat etmeleri gereken hususlar nelerdir? Kentsel dönüşümde “Başarının Altın Kuralları” nasıl sıralanabilir? Şimdi bu soruların cevaplarını arayalım.
1. Kentsel Dönüşümde Tüm Dünyada Yaşama Geçirilmiş ve Önerilmiş “Gelecek Reçeteleri ve Yeni Formüllerin” İyi İrdelenmesi.
2. Kentsel Dönüşümde “Sürdürülebilir Yaşam Kalitesinin” Sağlanması.
3. Kentsel Dönüşümde “Sosyal ve Mekansal Yansımaların” Optimize Edilmesi.
4. Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Başta Büyükşehir Belediyeleri Olmak Üzere Yerel Yönetimlerin Rolünün Yeniden Belirlenmesi ve Gerekli Yasal Düzenlemelerin Yapılması.
5. Yerinde ve Katılımcı Dönüşüm İçin “Ada Bazında Uygulamalara” Geçilmesi.
6. “İnsan Odaklı Bir Yaklaşımın” Sergilenmesi, Konut ve İşyeriSahiplerinin İstek, Talep, Beklenti ve Kaygılarının Önemsenmesi.
7. Kentsel Dönüşümde “Sosyal Boyutun” Çok Önemli Olduğunun Kabul Edilerek, Sosyal Dönüşüm ve Uyum Programlarının Yapılması.
8. “Kent Kimliği ve Kent Estetiğinin” Dikkate Alınması ve Tüm Projelerde Bunun Bir Veri Olarak Görülmesi.
9. Kentsel Dönüşümün “Bütünleşik İl Stratejik Planı” Çerçvesinde Büyükşehir Belediyeleri, diğer yerlerde İl Belediyeleri ve İlçe Belediyelerinin Öncülüğünde “Kapsamlı Bir Plan” Olarak Uygulanması.
10. Ülke Bütünlüğünde Vazgeçilmez “Temel İlkelerin” Yeniden Belirlenip Kararlılıkla Takip Edilmesi.
11. Yabancı Ülkelerin “Başarılı Kentsel Dönüşüm Pratiklerinin” İncelenip Uygun Olanların Adapte Edilmesi.
12. Kurumlar ve Aktörler Arasında “Sürekli ve Etkili Bir Eşgüdümün” Sağlanması.
13. Konuya Muhatap Vatandaşların Bu Hususta Eğitilip Bilinçlendirilmesi.
14. “Belediye- Mülk ve Hak Sahipleri-İşi Yüklenen (Müteahhit) Üçgeninin” Çok İyi Organize Edilmesi ve Hak Kayıpları İle Mağduriyetlerin Önlenmesi.
15. Bu Projeler İçin Uluslar arası Fonlardan ve Uygun Finanman Modellerinden Yararlanılması.
16. Açık ve Eşit Bir Ortaklığın Kurulmasının ve Sürdürülmesinin Öneminin Kavranması.
17. Bu Projelerde “Etkili ve Hesap Verebilir Bir Liderlik” Sağlama İhtiyacının Karşılanması.
18. Faydaların ve Fonların Güvence Altına Alınması Amacıyla Aceleci Bir Şekilde İnşa Edilmiş Bir Geçici İttifakın Sağlanmasından Ziyade, Uzun Vadeli Bir Stratejik Amaca Sahip Ortaklıklar Yaratmanın Arzulanması.
19. Ortaklık Çabalarını Yönlendirebilecek Genel Bir Strateji Geliştirme İhtiyacının Görülerek, Ortaklar Tarafından Yapılacak Kaynak Katkılarının Net Olarak Belirlenmesi.
20. Konunun Merkezindeki Tüm Paydaşları Kapsayan Bireysel ve Kurumsal Sorumlulukların Açık Olarak Tayin Edilmesi.
21 . Açık Ve Erişilebilir Kayıtların Düzenli Olarak Tutulması, Bunların Proje Paydaşlarına, Özellikle Mülk ve Hak Sahipleri İle Kamuoyuna Duyurulması, Erişiminin Kolay Olması Ve Gerçekleşen İlerlemelerin ve Ortaya Çıkan Problemlerin Açıklanması, Gelecekteki Olası Durumlar ve Niyetler Hakkında Düzenli Brifinglerin Sağlanması.
22. Dijital Çağın Olanaklarından Yararlanarak “Sağlıklı İşleyen Bir Ağ (Network)” Oluşturulması. Her Adımda Ortaklarrın Ve İlgili Diğer Organizasyonların Birlikte Aranması, Bilgilendirilmesi ve Görüşlerinin Alınması. Böyle Projelerde Yetkili Makamların, Bir Ortaklığın Tüm Önemli Görüşleri Ve Katılımcıları Kapsadığını Kabul Etmesi.
23. Kentsel Dönüşümde İyi Ve En İyi Uygulamanın Süreçlerin İşleyişinden Damıtılması Ve Yayılması.
24. Projenin Tamamlanması, “Çıkış Stratejisi Veya Süreklilik Düzenlemeleri” Hakkında Bir Belge Oluşturulması.
25. Artan Sofistike Düşünme Ve Ortaklık Kabiliyetinin Yanı Sıra, Etkin Toplum Katılımı ve Hemşehri Faaliyetinin Sağlanmasının Öneminin Vurgulanması.
26. Kentsel Dönüşüm Projelerinde Ana Hedefin “Sürdürülüebilir Kentsel Gelişme” Ve Kentsel Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi” Olduğu Bilincinin Yerleşmesi.
27. Kentsel dönüşüm projelerimizin; yeterli yeşil alan, sosyal donatılar, yenilenebilir enerji, yeşil mimari ve çevresel duyarlılık gibi çağmızın kentsel planlamadaki kritik konularına karşı hassas bir eylem planı içinde gerçekleştirilmesi.
Bu kuralları Bursamız için kentsel dönüşüm projelerinde dikkate almak ve hayata geçirmek istek ve iradesini gösterebildiğimiz ölçüde başarılı olabileceğiz. Bunu yaparken de “yerel-ulusal-küresel” gerçeklikleri ve gereklilikleri denkleme muhakkak dahil etmemiz gerekecektir.
Evet şimdiye kadar iyisiyle kötüsüyle bu projeler Bursamızda ve diğer bazı kentlerde bir aşamaya kadar geldi. Hatalar çok, ama alınacak ve alınmış olduğuna inandığımız dersler ve tecrübeler de çok. Zararın neresinden dönülürse kardır. Bundan sonra önümüze ve ileriye bakmalıyız. Yazımın başında da değindiğim gibi konuıyla doğrudan alakalı kent dinamiklerinin görüş ve önerileri de süreçlere kesinlikle dahil edilmeli ve yeni ve etkin bir yol ve yöntem belirlenmelidir. Kentsel Dönüşümü kentlerimiz için bir kurtuluş ve yeniden doğuş fırsatı olarak görmeliyiz. Kentsel Rönesansımızı kentsel dönüşüm projeleri ile hayalden gerçeğe dönüştürebiliriz.